13 - 21 Σεπτεμβρίου 1944: Η Μάχη του Ρίμινι

Στρατιωτική αναμέτρηση του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, κατά την οποία δοξάστηκαν τα ελληνικά όπλα. Διεξήχθη από τις 13 έως τις 21 Σεπτεμβρίου 1944 επί ιταλικού εδάφους, στο πλαίσιο της συμμαχικής Επιχείρησης Ελαία (Operation Olive). Είχε ως αντικειμενικό σκοπό τη διάσπαση της λεγόμενης «Γοτθικής Αμυντικής Γραμμής», που είχαν συμπήξει οι υποχωρούντες Γερμανοί.

Μετά την κατάληψη της Ρώμης από τα συμμαχικά στρατεύματα (4 Ιουνίου 1944), οι γερμανικές δυνάμεις που στάθμευαν στην Ιταλία συμπτύχθηκαν επί της «Γοτθικής Αμυντικής Γραμμής», που εκτεινόταν από την Πίζα έως το Ρίμινι στις ακτές της Αδριατικής. Την εκτέλεση της Επιχείρησης Ελιά ανέλαβαν η 5η Αμερικανική Στρατιά υπό τον αντιστράτηγο Μαρκ Κλαρκ στα δυτικό τομέα και η 8η Βρετανική Στρατιά υπό τον αντιστράτηγο σερ Όλιβερ Λις στον ανατολικό τομέα, ο οποίος εκτεινόταν έως την Αδριατική Θάλασσα.

Στην 8η Βρετανική Στρατιά είχε ενταχθεί η 3η Ελληνική Ορεινή Ταξιαρχία, αποτελούμενη από τρία τάγματα πεζικού, με διοικητή τον συνταγματάρχη Θρασύβουλο Τσακαλώτο (1897-1989). Η μονάδα αυτή είχε συγκροτηθεί στη Μέση Ανατολή μετά το Εαμικό στασιαστικό κίνημα της 6ης Απριλίου 1944 και αποτελείτο κυρίως από νομιμόφρονες προς την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση του Εμμανουήλ Τσουδερού, αξιωματικούς και στρατιώτες. Η Ταξιαρχία, αφού έλαβε ειδική εκπαίδευση στον ορεινό αγώνα. Η Ταξιαρχία μεταφέρθηκε στο Τάραντα στις 11 Αυγούστου 1944 και από εκεί σιδηροδρομικώς στο χωριό Κατόλικα, 20 χιλιόμετρα νοτίως του Ρίμινι, όπου από τις 8 Σεπτεμβρίου ανέλαβε τον παραλιακό τομέα, ενταχθείσα αρχικά υπό τις διαταγές της 2ης Νεοζηλανδικής Μεραρχίας και στη συνέχεια υπό τη 1η Καναδική Μεραρχία. Το ίδιο βράδυ, αλλά και στις 10 Σεπτεμβρίου, βρέθηκε κάτω από εχθρικά πυρά, τα οποία απέκρουσε επιτυχώς. Την περιοχή του Ρίμινι υποστήριζαν μονάδες της 76ης Μηχανοκίνητης Στρατιάς της Βέρμαχτ, υπό τη διοίκηση του στρατηγού Τράουγκοτ Χερ.

Η πρώτη περίοδος των επιθετικών επιχειρήσεων της 8ης Βρετανικής Στρατιάς έληξε με την πτώση του Κοριάνο και την κατάληψη της αμυντικής τοποθεσίας από τα καναδικά τμήματα. Η δεύτερη περίοδος αφορούσε την προώθηση πέρα από τον ποταμό Μαράνο και την κατάληψη του Ρίμινι.

Η Διοίκηση της 1ης Καναδικής Μεραρχίας, στην οποία υπαγόταν η ΙΙΙ Ελληνική Ταξιαρχία, αποφάσισε να επιτεθεί και να καταλάβει το Ρίμινι, σε τέσσερις φάσεις, επιδιώκοντας στην πρώτη φάση την κατάληψη της γραμμής Σαν Μαρτίνο – Σαν Λορέντζο, με σκοπό την αποκοπή του εχθρού που αμυνόταν έναντι του μετώπου της ΙΙΙ Ελληνικής Ορεινής Ταξιαρχίας.

Η Ελληνική Ταξιαρχία διατάχθηκε να ενεργήσει νυκτερινή επίθεση στις 0200 της 14ης Σεπτεμβρίου 1944. Για την πραγματοποίηση της αποστολής, η Ταξιαρχία σχεδίασε επίθεση με το ΙΙΙ Τάγμα στην κύρια κατεύθυνση Ρόσσα – Μπατάρα –Μαλτόνι – Κόντι – Καζαλέκειο και το Ι Τάγμα στη δευτερεύουσα κατεύθυνση Μοναλντίνι – Καμπή του ποταμού Μαράνο – Τραμοντάνα – νοτιοδυτική γωνία του αεροδρομίου Ρίμινι. Τα δύο τάγματα της πρώτης γραμμής επιτέθηκαν τις πρώτες πρωινές ώρες της 14ης Σεπτεμβρίου και μετά από σκληρό αγώνα, κατόρθωσαν να καταλάβουν μέχρι το βράδυ της ίδιας ημέρας τη γραμμή Σαν Μαρτίνο – Σαν Λορέντζο που ήταν και οι αντικειμενικοί σκοποί της πρώτης φάσης.

Πρόθεση της Ταξιαρχίας για την επομένη, την 15η Σεπτεμβρίου, ήταν να συνεχίσει την επίθεση, με σκοπό να υπερκεράσει τον εχθρό από τα αριστερά, ώστε να αποκόψει τις οδούς διαφυγής του. Τα τάγματα της Ταξιαρχίας εξόρμησαν τις απογευματινές ώρες της 15ης Σεπτεμβρίου και, αφού ανέτρεψαν τις εχθρικές αντιστάσεις στη ζώνη ενέργειάς τους, το βράδυ της ίδιας ημέρας κατείχαν σταθερά τη γραμμή οικισμός Καζαλέκειο – νοτιοδυτική γωνία του αεροδρομίου Ρίμινι – γέφυρα ποταμού Μαράνο, σε στενή επαφή με τον εχθρό που κατείχε τη δυτική πλευρά και τη νοτιοδυτική γωνία του αεροδρομίου.

Στις 16 Σεπτεμβρίου, τρίτη ημέρα της μάχης, τα ελληνικά τμήματα συνέχισαν τις επιθετικές προσπάθειες με το ίδιο πείσμα, αλλά και με μεγάλη βραδύτητα, εξαιτίας της καθήλωσης των καναδικών μονάδων που ενεργούσαν στο αριστερό της και της σθεναρής αντίστασης των Γερμανών.

Στις 17 Σεπτεμβρίου συνεχίστηκε η επιθετική προσπάθεια προς το αεροδρόμιο για την ολοκλήρωση της κατάληψής του. Την επομένη, 18 Σεπτεμβρίου, η Ταξιαρχία συνέχισε με γοργότερους ρυθμούς την προώθησή της προς το Ρίμινι.

Η ΙΙΙ Ελληνική Ορεινή Ταξιαρχία σχεδίασε για τις 19 Σεπτεμβρίου τη συνέχιση της επίθεσης προς το Ρίμινι. Η επίθεση των ΙΙ και ΙΙΙ Ταγμάτων άρχισε στις 0630, με την υποστήριξη πυροβολικού και αρμάτων μάχης και αφού ανέτρεψαν τις εχθρικές αντιστάσεις έφθασαν στη γραμμή Πολλόνι – Περουτζίνι – Μπαρτόλι. Μετά τη γρήγορη αυτή προέλαση, η Ταξιαρχία διέταξε το εφεδρικό Ι Τάγμα να προωθηθεί προς την καμπή του ποταμού Ροντέλλα. Ύστερα από πληροφορία ότι τμήματα της 3ης Καναδικής Ταξιαρχίας κατευθύνονταν προς το Ρίμινι, εκδόθηκε διαταγή να ενταθούν οι προσπάθειες των ελληνικών δυνάμεων. Τα τάγματα, μέχρι τις 2200, είχαν φθάσει σε απόσταση δύο χιλιομέτρων νότια και νοτιοανατολικά του Ρίμινι. Ο εχθρός, περιχαρα­κωμένος στην πόλη και στους νότιους οικισμούς, έχοντας ναρκοθετήσει την περιοχή, προέβαλε σθεναρή αντίσταση και ανάγκασε τα επιτιθέμενα τμήματα της Ταξιαρχίας να ανακόψουν την επιθετική τους προσπάθεια.

Το πρωί της 20ής Σεπτεμβρίου επαναλήφθηκε με διαταγή της Ταξιαρχίας η επίθεση για την κατάληψη του Ρίμινι. Το ΙΙΙ Τάγμα, μετά από σκληρό αγώνα κατέλαβε τη Σάντα Μαρία ντε λε Κολονέλε, ενώ το ΙΙ Τάγμα, πολεμώντας ηρωικά, ανέτρεψε τις εχθρικές αντιστάσεις και προωθήθηκε 1.200 μέτρα νοτιοανατολικά του Ρίμινι, καταλαμβάνοντας τον πρώτο αντικειμενικό σκοπό της ημέρας. Και τα δύο τάγματα όμως καθηλώθηκαν στις νέες θέσεις τους.

Ο Διοικητής της Ταξιαρχίας εκτιμώντας ότι ο εχθρός θα συμπτυσσόταν τη νύκτα 20/21 Σεπτεμβρίου, διέταξε τα ΙΙ και ΙΙΙ Τάγματα να συνεχίσουν την επίθεση προς το Ρίμινι. Παράλληλα, το Ι Τάγμα τις πρώτες ώρες της 21ης Σεπτεμβρίου θα επιδίωκε να υπερκεράσει, από δυτικά, τις αντιστάσεις μπροστά από το μέτωπο του ΙΙΙ Τάγματος και αμέσως μετά θα στρεφόταν προς τη δυτική παρυφή του Ρίμινι. Και τα τρία τάγματα διατάχθηκαν να έχουν επαφή με τον εχθρό. Οι Γερμανοί, κάτω από την πίεση που δέχονταν, άρχισαν να συμπτύσσονται, εγκαταλείποντας την περιοχή νότια του Ρίμινι, γεγονός που προκάλεσε διαταγή της Ταξιαρχίας προς τα Ι και ΙΙΙ Τάγματα να ενεργήσουν ταχύτατα, ταυτόχρονα με το ΙΙ Τάγμα, για την κατάληψη του Ρίμινι. Με τη λήψη της διαταγής, το ΙΙ Τάγμα εισήλθε στην πόλη στις 0715 και κατέλαβε το Δημαρχείο. Το ΙΙΙ Τάγμα εισήλθε στο κέντρο της πόλης και το Ι Τάγμα προωθήθηκε στη δυτική παρυφή της και κατέλαβε τη δυτική γέφυρα του ποταμού Μαρέκιο άθικτη. Μέχρι τις 0900 της 21ης Σεπτεμβρίου του 1944, είχε ολοκληρωθεί η κατάληψη του Ρίμινι. Το απόγευμα, με την παρουσία αντιπροσώπων της Ελληνικής Ταξιαρχίας έγινε τελετή, για να αποδοθούν τιμές στην πολεμική σημαία του ΙΙ Τάγματος που πρώτο εισήλθε στο Ρίμινι.

Οι απώλειες της Ταξιαρχίας από τότε που εισήλθε στις επιχειρήσεις στην Ιταλία ως την κατάληψη του Ρίμινι, ήταν 6 αξιωματικοί και 72 οπλίτες νεκροί, 19 αξιωματικοί και 189 οπλίτες τραυματίες. Αντιστοιχούν στο 10% της συνολικής δύναμης και στο 20% της δύναμης των ταγμάτων Πεζικού που έφεραν κυρίως το βάρος του αγώνα. Για τη μεγάλη νίκη της Ταξιαρχίας στη μάχη του Ρίμινι, απονεμήθηκε στις σημαίες των ταγμάτων της ο Ταξιάρχης του Αριστείου Ανδρείας και η ίδια έλαβε την τιμητική ονομασία «Ταξιαρχία Ρίμινι».

Ο Διοικητής των Συμμαχικών Στρατευμάτων στην Ιταλία, βρετανός στρατάρχης Χάρολντ Αλεξάντερ, σε έκθεση του με τον τίτλο «Οι Σύμμαχοι Στρατοί στην Ιταλία από τις 3 Σεπτεμβρίου 1943 μέχρι τις 12 Δεκεμβρίου 1944» σημειώνει για τη δράση της 3ης Ελληνικής Ορεινής Ταξιαρχίας τα εξής:

Στις 20 Σεπτεμβρίου, έπειτα από πάλη χωρίς ελπίδα, εκκαθαρίσθηκε το Σαν Φορτουνάτο και στη διάρκεια της νύχτας οι Έλληνες, υπό τη διοίκηση της 1ης Καναδικής Μεραρχίας, εισήλθαν στο Ρίμινι. Ήμουνα ευτυχής, γιατί η επιτυχία αυτή είχε τόσο έγκαιρα λαμπρύνει τα πεπρωμένα της ηρωικής αυτής χώρας, που ήταν η μόνη μαχόμενη σύμμαχος στο πλευρό μας σε στιγμές ζοφερές και γιατί μία νέα νίκη στην Ιταλία είχε προστεθεί στη δόξα που αποκτήθηκε στα βουνά της Αλβανίας.

Πηγές: sansimera.gr, stratistoria