9 Ιουλίου 1956 - 7,5 Ρίχτερ στην Αμοργό

Μισογκρεμισμένα σπίτια στη σεισμόπληκτη Σαντορίνη

Ο μεγαλύτερος σε μέγεθος σεισμός στον ευρωπαϊκό χώρο τον 20ο αιώνα. Εκδηλώθηκε τα ξημερώματα της 9ης Ιουλίου 1956 κι έπληξε, κυρίως, τη Σαντορίνη. Συνοδεύτηκε από τσουνάμι ύψους 25 μέτρων και προκάλεσε θύματα και σημαντικές καταστροφές.

Ο Εγκέλαδος προειδοποίησε το μεσημέρι της 8ης Ιουλίου με μία σεισμική δόνηση της τάξης των 4,9 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, με επίκεντρο τη θαλάσσια περιοχή νότια της Αμοργού. Δεν φαίνεται να ανησύχησε ιδιαίτερα τον πληθυσμό των Κυκλάδων, που συνέχισε τις καθημερινές του δραστηριότητες.

Τα ξημερώματα της 9ης Ιουλίου (05:11) εκδηλώθηκε ο κυρίως σεισμός από τον ίδιο εστιακό χώρο και κατέλαβε εξ απήνης τους κατοίκους των Κυκλάδων, που εκείνη την ώρα βρίσκονταν στις αγκάλες του Μορφέως. Ήταν μεγέθους 7,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ και έντασης 9 βαθμών της κλίμακας Μερκάλι. Όπως έγραψαν χαρακτηριστικά οι εφημερίδες της εποχής, η σεισμική δόνηση ισοδυναμούσε με την έκρηξη 10.000 ατομικών βομβών.

Τον πρώτο σεισμό ακολούθησε και δεύτερος πολύ ισχυρός μετασεισμός, μεγέθους, 6,9 ρίχτερ, ο οποίος ολοκλήρωσε την καταστροφή.

Ο σεισμός έπληξε κατά βάση τη Σαντορίνη, όπου καταμετρήθηκαν 53 νεκροί και καταγράφηκαν οι σοβαρότερες ζημιές. Το 35% των σπιτιών κατέρρευσαν και το 45% παρουσίασαν μεγάλες ή μικρές ζημιές. Ολοσχερώς καταστράφηκαν σχεδόν όλα τα δημόσια κτίρια. Εκτός από τη Σαντορίνη, σοβαρές βλάβες υπέστησαν τα νησιά Αμοργός, Ανάφη, Αστυπάλαια, Ίος, Πάρος, Νάξος, Κάλυμνος, Λέρος, Πάτμος και Λειψοί. Συνολικά, καταστράφηκαν 529 σπίτια, 1.482 έπαθαν σοβαρές βλάβες και 1.750 ελαφρές. Οι τραυματίες ξεπέρασαν τους 100.

Η φωτογραφία που δημοσιεύτηκε σε εφημερίδα της εποχής με έναν πατέρα να μεταφέρει στους ώμους το νεκρό παιδί του, είναι συγκλονιστική και ενδεικτική της τραγωδίας.

Ο κύριος σεισμός συνοδεύτηκε από μεγάλο θαλάσσιο κύμα βαρύτητας (τσουνάμι), το ύψους του οποίου έφθασε τα 25 μέτρα στη νοτιοανατολική ακτή της Αμοργού, τα 20 μ. στη βορειοδυτική ακτή της Αστυπάλαιας, τα 10 μ. στη Φολέγανδρο και ήταν ασθενέστερο σε διάφορες άλλες ακτές του Νοτίου Αιγαίου μέχρι τη Σμύρνη. Από το τσουνάμι μία γυναίκα έχασε τη ζωή της στην Κάλυμνο, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα της εποχής. Το τσουνάμι εξασθενημένο έφθασε μέχρι την Καλαμάτα και κατέστρεψε πολλές μικρές βάρκες που βρίσκονταν στο λιμάνι.

Η φωτογραφία με τον ιερέα που προσεύχεται στην ύπαιθρο μαζί με χωρικούς τραβήχτηκε στις 10 Ιουλίου του 1956 στη Σαντορίνη. Αποτυπώνει την απελπισία και την απόγνωση των σεισμόπληκτων οι οποίοι έμειναν άστεγοι μετά τα 7,5 ρίχτερ που συγκλόνισαν το νησί. Η κρατική βοήθεια δεν έχει ακόμα φτάσει και πολλοί νησιώτες εναποθέτουν την ελπίδα τους στον Θεό και αναζητούν παρηγοριά στη δοκιμασία τους.

Μετά τον σεισμό, τη Σαντορίνη επισκέφτηκαν οι βασιλείς, Παύλος και Φρειδερίκη, αλλά και ο τότε πρωθυπουργός, Κωνσταντίνος Καραμανλής. 

Ο σεισμός έβαλε σε δοκιμασία τον κρατικό μηχανισμό, που δεν είχε συνέλθει ακόμη από τους μεγάλους σεισμούς του 1953 στη Ζάκυνθο, την Κεφαλλονιά και την Ιθάκη. Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής κήρυξε τη Σαντορίνη σε κατάσταση «τοπικής συμφοράς μεγάλης εκτάσεως» και επισκέφθηκε ο ίδιος την πληγείσα περιοχή στις 14 Ιουλίου. Στην ιστορία πέρασε η δήλωσή του «Δεν ήταν σεισμός. Ήταν σωσμός», εννοώντας ότι με αφορμή το τραγικό γεγονός, το νησί θα ανοικοδομούνταν σε στέρεες βάσεις, όπως και έγινε.

Ήταν τέτοια η αποδιοργάνωση των αρχών και η απελπισία του κόσμου, ώστε η άφιξη του βασιλιά Παύλου και της Φρειδερίκης θεωρήθηκε το πρώτο καλό σημάδι μέσα στην τραγωδία. Μάλιστα δεν έλειψαν και οι υπερβολές, καθώς μερίδα του Τύπου της εποχής έγραψε ότι η επίσκεψη του βασιλιά λειτούργησε σαν θαύμα και η κατάσταση άρχισε αμέσως να βελτιώνεται.

Πολλές χώρες προσφέρθηκαν να στείλουν βοήθεια για την ανακούφιση των σεισμοπλήκτων. Η μόνη χώρα της οποίας τη βοήθεια αρνήθηκε η Ελλάδα ήταν η Μεγάλη Βρετανία, ίσως λόγω του Κυπριακού, που τότε βρισκόταν σε έξαρση με την εξέγερση της ΕΟΚΑ.

Μία από τις πιο σημαντικές παρενέργειες του μεγάλου σεισμού ήταν η μεγάλη εσωτερική μετανάστευση του πληθυσμού της Σαντορίνης, κυρίως προς την Αθήνα.

Πηγή: sansimera.gr, mixanitouxronou.gr