Αριστοφάνης: Εκκλησιάζουσαι - Υπόθεση του έργου

Εκκλησιάζουσες

Στην εξωτερική της μορφή η κωμωδία μοιάζει με τη Λυσιστράτη. Η γυναικοκρατία θριαμβεύει, εξευτελίζοντας για ακόμα μία φορά το ανδρικό φύλο. Στο βαθύτερο της όμως περιεχόμενο μοιάζει περισσότερο με τις Νεφέλες, αφού και αυτή σατιρίζει τις φιλοσοφικές ιδέες της εποχής. Οι Νεφέλες είχαν κεντρικό στόχο τους σοφιστές, που του συνόψισε ένας κωμικός Σωκράτης. Οι εκκλησιάζουσες σημαδεύουν, ανώνυμα αυτή τη φορά, τις εξτρεμιστικές θεωρίες του Πλάτωνα. Το πολιτικό σύστημα που προτείνει και τελικά εφαρμόζει η κεντρική ηρωίδα Πραξαγόρα, βγαίνει από μία επιλογή στοιχείων της Πλατωνικής Πολιτείας, και ειδικά του Έ βιβλίου της.

Η αρχική του πρόθεση ήταν να εξευτελίσει τους Αθηναίους, που “κοίταζαν ο καθένας τι θα κερδίσει για λογαριασμό του” και οδήγησαν την πόλη σε χρεοκοπία, και να δώσει την πολιτική εξουσία στις γυναίκες που ήταν μες στα σπίτια “ταμίες και επιστάτριες”. Ο θρίαμβος της γυναικοκρατίας θυσιάζεται στη σάτιρα του Πλατωνικού “κομμουνισμού”.  Η αντίφαση τούτη δίνει μια πρόσθετη ειρωνική χάρη στο θεατρικό μύθο. Οι γυναίκες, που καυχιούνται για την πίστη τους παραδόσεις και για το συντηρητισμό τους, είναι αυτές που καταλήγουν στις πιο νεωτεριστικές ακρότητες.

Οι ίδιες γυναίκες λοιπόν, που στη Λυσιστράτη με την εξυπνάδα και τη φαντασία τους είχαν απαλλάξει την πόλη από τον πόλεμο, έρχονται τώρα να τη σώσουν από την κακοδαιμονία της. Η Πραξαγόρα, σαν άλλη Λυσιστράτη, ενσαρκώνει στο πρόσωπό της το πρότυπο της δυναμικής Αθηναίας, που παίρνει τα πράγματα στα χέρια της, συσπειρώνει τις άλλες γυναίκες και κυβερνά την πόλη. Οι άντρες μάλιστα, προτιμώντας την καλοπέραση περισσότερο από την άσκηση των πολιτικών τους καθηκόντων - δείγμα της πολιτικής τους κατάπτωσης - όχι μόνο δέχονται, αλλά και ενθουσιάζονται με το νέο πολιτειακό καθεστώς.

Το θέμα των  Εκκλησιαζουσών αποτελεί, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, συνδυασμό δύο κωμικών παραδόσεων: α) την ανάπτυξη πρωτοβουλίας από μέρους του γυναικών σε θέματα πολιτικά και κοινωνικά και β) θέματα όπου η τάξη των πραγμάτων έχει αντιστραφεί.

Υπόθεση του έργου

Οι γυναίκες αγανακτισμένες από την κακή διοίκηση των αντρών, αποφασίζουν να πάρουν οι ίδιες στα χέρια τους τη διακυβέρνηση. Μεταμφιεσμένες θα τρυπώσουν κρυφά στην εκκλησία του δήμου, για να επιβάλλουν τις αποφάσεις τους, αφού πρώτα ακούσουν μία προγραμματική δοκιμαστική αγόρευση της αρχηγού τους Πραξαγόρας. Ο γυναίκες συγκροτούν το Χορό και μένα τραγούδι για το μέλλον προχωρούν να πραγματοποιήσουν τα σχέδιά τους. Ο άντρας της Πραξαγόρας θα μάθει από το φίλο του που έρχεται από τη λαϊκή συνέλευση πως η διακυβέρνηση δόθηκε στις γυναίκες. Στη συνέχεια η Πραξαγόρα σε μία μεγάλη σκηνή αγώνα λόγων, αναπτύσσει στον άντρα της το κυβερνητικό πρόγραμμα, που βασίζεται στην κοινοκτημοσύνη των αγαθών. Έτσι τα βάσανα πια θα λείψουν. Ύστερα από τον αγώνα ακολουθεί μία σειρά από επεισοδιακές σκηνές, που δίνουν την εικόνα της νέας κατάστασης. Στο τέλος μία υπηρέτρια πηγαίνει τον σύζυγο της Πραξαγόρας στο κοινό φαγοπότι, που το απόλαυσαν κιόλας οι άλλοι πολίτες. Εκεί βρίσκουμε και τη μεγαλύτερη λέξη που έχει κατασκευάσει ποτέ ο ποιητής. Αποτελείται από 169 γράμματα και περιγράφει τις λιχουδιές του συμποσίου :λεπαδοτεμαχοσελαχογαλεοκρανιολειψανοδριμυποτριμματοσιλφιοτυρομελιτοκατακεχυμενοκιχλεπικοσ - συφοφαττοπεριστεραλεκτρυονοπτοκεφαλιοκιγκλοπελειολαγωοσιραιοβαφητραγαλοπτερυγών.

Πρόσωπα του έργου

Πραξαγόρα (Αθηναία)

Μερικές γυναίκες

Χορός γυναικών

Βλέπυρος (ο άντρας της Πραξαγόρας)

Ένας άντρας (γείτονας του Βλέπυρου)

Χρέμης (φίλος του Βλέπυρου)

Άλλος άντρας

Γυναίκα - κήρυκας

Τρεις γριές

Μια κοπέλα

Ένα παλικάρι

Υπηρέτρια Πραξαγόρας

Ανέβηκε το 392 π.Χ.

Πηγή: Αριστοφάνης, Εκκλησιάζουσαι, Εκδόσεις Κάκτος