Τεντέν - Μία μηχανή προπαγάνδας τοποθετημένη μέσα σε παιδικό κόμικ



Χάρτινος ήρωας που «γεννήθηκε» στις 10 Ιανουαρίου 1929 από το πενάκι του βέλγου κομίστα Ζορζ Ρεμί (1907-1983), γνωστότερου ως Ερζέ το οποίο αποτελεί αντιστροφή των αρχικών του ονοματεπώνυμού του. Η ιστορία του αποδεικνύει ότι ο ήρωας ενός κόμικ δεν χρειάζεται να έχει πάντα σούπερ δυνάμεις για γίνει αγαπητός από το κοινό. 

Οι ιστορίες του άρχισαν να δημοσιεύονται στις 10 Ιανουαρίου του 1929 στο παιδικό ένθετο Le Petit Vingtième (Ο μικρός εικοστός) της εφημερίδας Le XXe Siècle (Ο 20ός αιώνας) και συνέχισε να εκδίδεται εκεί μέχρι τις 11 Μαΐου του 1930, υπό τον τίτλο Les Aventures de Tintin (Οι περιπέτειες του Τεντέν). Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου οι περιπέτειες του μεταφέρθηκαν στη βελγική εφημερίδα Le Soir, στην οποία δούλευε ο Ερζέ, ενώ από τις 26 Σεπτεμβρίου 1946 άρχισε στο Βέλγιο η έκδοση του εβδομαδιαίου περιοδικού Τεν Τέν από την εκδοτική εταιρεία του Raymond Leblanc, η οποία συνέχισε μέχρι το 1993.

Πηγή έμπνευσης για τον Ερζέ για να δημιουργήσει τον Τεν Τεν αποτέλεσε ένας 15χρονος πρόσκοπος από την Δανία, ο Πάλλε Χούλντ, ο οποίος κέρδισε τον διαγωνισμό μιας τοπικής εφημερίδας για τον εορτασμό των 100 χρόνων προσφοράς του Ιουλίου Βερν. Οι όροι του διαγωνισμού έλεγαν ότι ο επικρατέστερος θα έπρεπε να κάνει μόνος του τη διαδρομή που διέγραψε ο ήρωας του βιβλίου «Ο Γύρος του Κόσμου σε 80 Ημέρες» μέσα σε 46 ημέρες και χωρίς να χρησιμοποιήσει αεροπλάνο. Ο Παλλέ κέρδισε τον διαγωνισμό και έτσι ξεκίνησε την 1η Μαρτίου 1928 από την Κοπεγχάγη και διέσχισε με σιδηρόδρομο και ατμόπλοιο την Σκοτία, τον Καναδά, τη Σοβιετική Ένωση, την Ιαπωνία, την Πολωνία και τη Γερμανία. Όταν μάλιστα επέστρεψε από το ταξίδι του έγραψε ένα βιβλίο με τις εμπειρίες του, το οποίο διάβασε ο Ερζέ και λίγο αργότερα δημιούργησε τις πρώτες ιστορίες του Τεν Τεν.

Ο Τεντέν (Tintin) είναι ο ξανθομάλλης νεαρός με το χαρακτηριστικό τσουλούφι, που δουλεύει ως ρεπόρτερ και μπλέκεται σε απίθανες περιπέτειες μυστηρίου σε κάθε γωνιά του πλανήτη, μαζί με τον πιστό του σκύλο Μιλού, ένα λευκότριχο φοξ τεριέ.

Ο Ερζέ ποτέ δεν υπήρξε σαφής για την προέλευση του ονόματος Τεντέν. Οι μελετητές του έργου του συμπεραίνουν ότι μπορεί να προέρχεται από την παρήχηση του Totor, ενός προγενέστερου του Τεντέν χάρτινου ήρωά του, ή από το υποκοκοριστικό των γαλλικών ονομάτων Martin (Μαρτίνος), Corentin (Κοραντίνος) και Augustine (Αυγουστίνος).

Ο Μιλού είναι ταυτισμένος με τον Τεντέν και για πολλά χρόνια η σειρά είχε τίτλο «Οι περιπέτειες του Τεντέν και του Μιλού». Σε αυτές τις ιστορίες, ο ρόλος του είναι πολύ σημαντικός, αφού είναι και ο μοναδικός σύντροφος του ήρωα. 


Ο καπετάνιος Χάντοκ

Ο ρόλος του Μιλού υποβαθμίζεται με την εμφάνιση του καπετάνιου Χάντοκ. Σταδιακά, οι ιστορίες γίνονται πιο σύνθετες, με τον Τεντέν και τον καπετάνιο να μονοπωλούν το ενδιαφέρον. Όμως, όλο και κάποια ευκαιρία εμφανίζεται για τον Μιλού, που έχει το δικό του τρόπο να πρωτοστατεί. Άλλωστε, η ιδιαίτερη αγάπη εκατομμυρίων θαυμαστών αποδεικνύει ότι δεν έπαψαν ποτέ να τον θεωρούν το άλλο μισό του Τεντέν.

Η πρώτη περιπέτεια του νεαρού ρεπόρτερ με τον τίτλο «Ο Τεντέν στη χώρα των Σοβιέτ», που είδε το φως της δημοσιότητας το 1929, κατηγορήθηκε για αντικομουνισμό, επειδή ασκούσε κριτική στο σταλινισμό. Έτσι, για πολλά χρόνια, ο Τεντέν θεωρήθηκε προϊόν του Ψυχρού Πολέμου. 

Οι δύο πρώτες περιπέτειες του Τεν Τεν σε Σοβιετική Ρωσία και Κονγκό, δεν είναι τίποτα παραπάνω από προπαγανδιστικά έντυπα, που αναπαράγουν τις ρατσιστικές και ιδεολογικές εμμονές της ευρωπαϊκής καθολικής Ακροδεξιάς της δεκαετίας του 1930.

Ο Ερζέ ήταν μοναρχικός κι είχε επαφές με ακροδεξιούς κύκλους. Ανέλαβε το έντυπο “Le Petit Vingtième, ένθετο βελγικής εφημερίδας, και σε αυτό το διάστημα, εκτός από τον Τεν-Τεν, επέτρεψε να εμφανίζεται αντισημιτικό και φιλοφασιστικό περιεχόμενο στις σελίδες του. Παρόλα αυτά, δεν εντάχθηκε στο ακροδεξιό ρεύμα των Ρεξιστών του Βελγίου τη δεκαετία του ’30, ενώ φάνηκε να κρατά αποστάσεις από το Χίτλερ και το Μουσολίνι.

Ξεκινώντας τις περιηγήσεις του από το Βέλγιο, ο Τεν Τεν ταξίδεψε πρώτα «Στη χώρα των Σοβιέτ». Στην ΕΣΣΔ, ο Τεν Τεν συναντά διεφθαρμένους και αιμοσταγείς κρατικούς λειτουργούς, την αφόρητη καταπίεση του πληθυσμού και την επικράτηση της «ενιαίας κομματικής γραμμής».

Ο ίδιος αργότερα αποκήρυξε το δημιούργημά του ως νεανικό ολίσθημα, επικαλούμενος την απειρία του. Η αποκήρυξη είναι και αυτή που καμία από τις μεταγενέστερες εκδόσεις του έργου δεν επιχρωματίστηκε από τον ίδιο.

Στο Κονγκό, ο νεαρός ρεπόρτερ, αναπαράγει μια εικόνα στην οποία αφήνει υπονοούμενο πως θεωρεί τους Αφρικανούς ανίκανους να διαχειριστούν τις τύχες τους, χωρίς δυτική και στη συγκεκριμένη περίπτωση βελγική κηδεμονία. Πάντως τα δύο αυτά επεισόδια αποδίδονται στις στενές σχέσεις του με τον ακραίο καθολικό και δεδηλωμένο θαυμαστή του Χίτλερ και του ιταλικού φασισμού, αβάς Ουαλέζ, ο οποίος είναι αυτός που πείθει τον Ρεμί, που εργάζεται στο διαφημιστικό τμήμα του περιοδικού, να αναλάβει εβδομαδιαία στήλη κόμικς.

Στις επόμενες περιπέτειες, ο ατρόμητος δημοσιογράφος αντιμετώπισε λαθρέμπορους ναρκωτικών, ταξίδευσε στο Φεγγάρι και ανακάλυψε μια χαμένη φυλή των Ίνκας, πολεμώντας πάντα τους κακούς και βοηθώντας τους αθώους και τα θύματα.

Ένας από τους δευτερεύοντες ήρωες της σειράς είναι ο ελληνοαμερικανός μεγιστάνας Ροβέρτος Ρασταπόπουλος, που πιστώνεται στους κακούς της σειράς και συχνά δημιουργεί αξεπέραστα εμπόδια στον Τεντέν. Είναι ιδιοκτήτης των κινηματογραφικών στούντιο Cosmos Pictures, τα οποία χρησιμοποιεί ως προκάλυμμα για τις παράνομες δραστηριότητές του. Είναι προφανές ότι ο Ερζέ εμπνεύστηκε τον ήρωά του από τον Αριστοτέλη Ωνάση.

Άλλοι γνωστοί ήρωες που πλαισίωναν τον Τεν Τεν ήταν, ο καθηγητής Τρύφων Τουρνεζόλ, αλλά και οι πασίγνωστοι «δίδυμοι» ντέτεκτιβ Ντιπόν και Ντιπόν.


O Ροβέρτος Ρασταπόπουλος

Από εικαστικής πλευράς, ο Ερζέ έχει πολλούς θαυμαστές για την καθαρή, εκφραστική και φωτεινή πινελιά του (ligne claire). Ανάμεσά τους και οι πρωτεργάτες της ποπ-αρτ Άντι Γουόρχολ και Ρόι Λιχτενστάιν.

Ο Ερζέ κυκλοφόρησε 23 άλμπουμ με ήρωα τον Τεντέν, τα οποία μεταφράστηκαν σε 56 γλώσσες και πούλησαν περισσότερα από 200 εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο. Το 1986 κυκλοφόρησε μεταθανάτια το ημιτελές άλμπουμ «Αλφ-Αρτ», με την τελευταία περιπέτεια του Τεν Τεν.

Ο Τεντέν γνώρισε μεγάλη επιτυχία μεταπολεμικά, προκαλώντας τη ζήλια του Γάλλου Προέδρου Σαρλ Ντε Γκολ, που είπε χαρακτηριστικά: «Ο μοναδικός διεθνής ανταγωνιστής μου είναι ο Τεντέν». Από τις αρχές της δεκαετίας του '70 η λάμψη του άρχισε να φθίνει, μετά τις κατηγορίες που εκτοξεύτηκαν εναντίον του για μισογυνισμό και ρατσισμό. Επανήλθε δυναμικά στο προσκήνιο το 2011 με το τρισδιάστατο καρτούν «Οι Περιπέτειες του Τετέν: Το μυστικό του μονόκερου», που φέρει την υπογραφή του Στίβεν Σπίλμπεργκ.

Σήμερα, το Ίδρυμα Ερζέ, που διαχειρίζεται τα δικαιώματα του Τεντέν, είναι μια επικερδής βιομηχανία εκατομμυρίων ευρώ. Εκτός από τα βιβλία, ο ήρωας έχει πρωταγωνιστήσει στη μικρή και τη μεγάλη οθόνη, αλλά και στο θέατρο.

Στα ελληνικά κυκλοφορούν οι 23 από τις 24 περιπέτειες του Τεντέν, από τις εκδόσεις «Μαμούθ Κόμικς». 

Παρόλο που ο Τεν Τεν του Ερζέ θα είναι για πάντα μία μηχανή προπαγάνδας, τοποθετημένη μάλιστα μέσα σε παιδικά κόμικ, θα μείνει για πάντα στις καρδιές των περισσότερων ως ο υπερασπιστής του καλού που παρέα με τον πιστό του σκύλο, Μιλού, θα μπλέκουν σε περιπέτειες γεμάτες κινδύνο, όμως πάντα θα καταφέρνουν να ξεφεύγουν αλώβητοι.

Οι περιπέτειες του Τεν Τεν

1. Ο Τεν Τεν στη χώρα των Σοβιέτ (1929-1930)
2. Ο Τεν Τεν στο Κογκό (1930-1931)
3. Ο Τεντέν στην Αμερική (1931-1932)
4. Τα πούρα του Φαραώ (1932-1934)
5. Ο μπλε λωτός (1934-1935)
6. Το σπασμένο αυτί (1935-1937)
7. Το μαύρο νησί (1937-1938)
8. Το σκήπτρο του Όττοκαρ (1938-1939)
9. Ο Κάβουρας με τις χρυσές δαγκάνες (194-1941)
10. Το μυστηριώδες άστρο (1941-1942)
11. Το μυστικό του μονόκερου (1942-1943)
12. Ο θησαυρός του Κόκκινου Ρακάμ (1943-1944)
13. Οι 7 κρυστάλλινες μπάλλες (1943-1948)
14. Ο Ναός του Ήλιου (1946-1949)
15. Ο Τεντέν στη χώρα του μαύρου χρυσού (1948-1950)
16. Αποστολή στη Σελήνη (1950- 1953)
17. Βήματα στη Σελήνη (1950-1954)
18. Υπόθεση Τουρνεσόλ (1954-1956)
19. Η λίμνη με τους καρχαρίες (1958)
20. Ο Τεντέν στο Θιβέτ (1960)
21. Τα κοσμήματα της Καστοριάς (1963)
22. Πτήση 714 για Σίδνεϋ (1968)
23. Ο Τεν Τεν και οι Πίκαρος (1976)
24. Αλφ-Αρτ (1986)



Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Άντον Τσέχωφ: Ο Γλάρος - Αποσπάσματα

Παύλος Σιδηρόπουλος - Το ξύπνημα

Δάντης Αλιγκέρι - Αποφθέγματα

Ουαρσαν Σαιρ: Πατρίδα

Μέμα Σταθοπούλου

Πιέρ Πάολο Παζολίνι - Αποφθέγματα

Τ. Σ. Έλιοτ - Αποφθέγματα