1944 - Το χρονικό των Δεκεμβριανών, ΣΤ Μέρος

28/12/1944

Έπειτα από σκληρή μάχη οι Βρετανοί καταφέρνουν να καταλάβουν ολόκληρο το Ψυρρή και προωθούνται προς το Μεταξουργείο. Οι ΕΛΑΣίτες υπερασπιστές του πολέμησαν μέχρι την τελευταία σφαίρα. Ελάχιστοι κατάφεραν να διαφύγουν. Το βράδυ, μικτό απόσπασμα του ΕΛΑΣ ενήργησε καταδρομική επιχείρηση, φτάνοντας έως την οδό Πειραιώς και καταφέροντας σημαντικές απώλειες στον αντίπαλο. Ανάλογες καταδρομικές επιθέσεις έγιναν και σε άλλα σημεία της Αθήνας. Οι επιχειρήσεις των Βρετανών προς Φάρο-Κατσιπόδι και σε διάφορα σημεία ανατολικά της Λεωφόρου Συγγρού αναχαιτίστηκαν με επιτυχία.

Την ίδια μέρα ξεκίνησε από το πρωί γενική επίθεση κατά του Βύρωνα και της Καισαριανής από όλες τις κατευθύνσεις και με όλα τα μέσα. Ο ΕΛΑΣ αναγκάστηκε να αφήσει την γραμμή Ηλιουπόλεως προκειμένου να αποφύγει την αναπόφευκτη πια κύκλωσή του από άρματα μάχης. Πολλά τμήματά του αντιτάχθηκαν με σθένος για ώρες, ξέμειναν ωστόσο από πυρομαχικά. Το βράδυ δόθηκε από την Ι Ταξιαρχία το γενικό σύνθημα της υποχώρησης προς τον Υμηττό και σύμπτυξης στο Κορωπί - Λιόπεσι (Παιανία).

Οι Βρετανοί ενέργησαν άγριο κανονιοβολισμό του Περιστερίου. Πάνω από 100 ήταν οι νεκροί από τον άμαχο πληθυσμό. Άλλοι 7 πολίτες σκοτώθηκαν, όταν αεροπλάνα άνοιξαν πυρ κατά διανομής τροφίμων της Λαϊκής Επιτροπής στους Αμπελόκηπους.

Η πρόταση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ προς τον αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό για αμοιβαία απελευθέρωση των αιχμαλώτων και των δύο πλευρών έπεσε στο κενό. Ο ΕΛΑΣ προχώρησε σε μονομερή απελευθέρωση όσων δεν βαρύνονταν με εγκληματικές πράξεις κατά του λαού (δοσίλογοι, κλπ.).

29/12/1944

Στο μέτωπο της Αθήνας, η πίεση στο Ανεξάρτητο Απόσπασμα του ΕΛΑΣ στη γραμμή Αμπελόκηποι - Γηροκομείο εντείνεται. Στον Πειραιά, ο ΕΛΑΣ, δίχως πλέον εφεδρείες και με ελάχιστα πυρομαχικά, συνέχισε παρόλα αυτά να αποκρούει με επιτυχία τις επιθετικές ενέργειες των Βρετανών στη Δραπετσώνα, βελτιώνοντας μάλιστα ελαφρώς τις θέσεις του. Στο κέντρο ανακατέλαβε το μύλο Κουμουντάρου, ενώ ανέτρεψε επίθεση Χιτών στην περιοχή Ν. Φαλήρου-Μοσχάτου.

Στο μέτωπο της Ηπείρου, ο ΕΛΑΣ εκτόπισε τον ΕΔΕΣ και από την Πρέβεζα. Ολόκληρη πλέον η Ήπειρος είχε ξεκαθαριστεί.

30/12/1944

Νέα σφοδρή βρετανική επίθεση εκδηλώνεται στην περιοχή Ταμπούρια-Δραπετσώνα. Ιδιαίτερα στο Νεκροταφείο της Αναστάσεως και το συνοικισμό της Ευγενείας, όπου η επιχείρηση πραγματοποιήθηκε ταυτόχρονα από δύο μεριές. Τα τμήματα του ΕΛΑΣ που υπερασπίζονται την περιοχή αναγκάζονται σε σύμπτυξη, το βράδυ όμως αντεπιτέθηκαν ανακαταλαμβάνοντας τμήμα του συνοικισμού. Οι νέες προσπάθειες των Βρετανών να ανακτήσουν τα χαμένα εδάφη δεν καρποφόρησαν. Στα Εξάρχεια ο ΕΛΑΣ κατέλαβε την κλινική Σμπαρούνη, που είχε οχυρωθεί από τον αντίπαλο.

Το Α’ ΣΣ του ΕΛΑΣ δίνει εντολή για την ανασύνταξη της Ι Ταξιαρχίας και του ΙΙ/34 Τάγματος Κρόνου που είχαν συμπτηχθεί στο Λιόπεσι μετά την ηρωική υποχώρηση από την Καισαριανή (σύνολο 750 άνδρες), προκειμένου να αξιοποιηθούν σε επιχειρήσεις «παρενόχλησης» του εχθρού στις Ανατολικές συνοικίες. Δεν υπάρχουν ωστόσο τα απαραίτητα όπλα και πυρομαχικά.

Στα άλλα μέτωπα, ο ΕΛΑΣ καταλαμβάνει και την Λευκάδα, αναγκάζοντας τα υπολείμματα του ΕΔΕΣ να διαφύγουν (με βρετανικά πλοία) στην Κέρκυρα.

Με σχετική του δήλωση ο βασιλιάς Γεώργιος Β’ διορίζει τον αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό αντιβασιλέα.

31/12/1944

Παραμονές του νέου έτους δεν σημειώθηκαν σημαντικές πολεμικές συγκρούσεις στα μέτωπα της Αθήνας και του Πειραιά. Η ΚΕ του ΕΑΜ απηύθυνε υπόμνημα προς τις «συμμαχικές κυβερνήσεις» της Μ. Βρετανίας, των ΗΠΑ, της Γαλλίας και της ΕΣΣΔ, εκθέτοντας την κατάσταση και ζητώντας: την έλευση στην Ελλάδα διασυμμαχικής επιτροπής, τον τερματισμό των συγκρούσεων και το σεβασμό της θέλησης του ελληνικού λαού.

Την ίδια μέρα η ΚΕ του ΕΛΑΣ κοινοποίησε Ημερήσια Διαταγή προς όλες τις μονάδες του ΕΛΑΣ αναγγέλλοντας το νικηφόρο τερματισμό των 8ήμερων επιχειρήσεων κατά του ΕΔΕΣ και συγχαίροντας τους μαχητές για αυτή τη νίκη.

05/01/1945

Έπειτα από 33 μέρες σκληρών μαχών απέναντι σε συντριπτικά υπέρτερες δυνάμεις του εχθρού, ο ΕΛΑΣ Αθήνας - Πειραιά συμπτύσσεται για να καταλάβει θέσεις στις προσβάσεις γύρω από την πρωτεύουσα. Χιλιάδες λαού της Αθήνας και του Πειραιά ακολουθούν τον ΕΛΑΣ.

Έτσι, έληξαν οι μάχες του Δεκέμβρη του 1944 κατά τους οποίους το ΕΑΜ - ΕΛΑΣ διεξήγε ηρωική πάλη κατά των συνδυασμένων δυνάμεων του βρετανικού ιμπεριαλισμού και της ντόπιας αστικής τάξης, που δε δίστασε να χρησιμοποιήσει ακόμα και τα Τάγματα Ασφαλείας.

11/01/1945

Υπογράφεται η ανακωχή ανάμεσα στη διοίκηση των βρετανικών δυνάμεων και την ΚΕ του ΕΛΑΣ (μάχες Δεκέμβρη 1944). Ως ημερομηνία κατάπαυσης του πυρός ορίζεται η 14η Γενάρη του 1945.

Πηγή: 902