Ιάκωβος Καμπανέλλης - Ας είναι αυτό μια ευχή ότι δεν θα ξαναχάσουμε το αναφαίρετο δικαίωμα να σκεφτόμαστε, γράφουμε και παρασταίνουμε τα έργα μας ελεύθερα μπροστά σε ελεύθερους θεατές.



Πριν γράψω “Το μεγάλο μας τσίρκο”, είχα πει πολλές φορές, σε πολλές περιστάσεις, πώς ο τόπος μας μοιάζει με τον Κρόνο, το θεό που έτρωγε τα παιδιά του. Γι’ αυτό και το κείμενο αναφέρεται τόσο συχνά στον Κρόνο, γι’ αυτό τοποθετήσαμε στην παράσταση και σε κυρίαρχη θέση δύο μεγάλα φίδια. Με πλαίσιο αυτό το τόσο παραστατικό σύμβολο, ο θεατής είχε μια πρώτη ειδοποίηση για το τι θα λέγαμε.

Το έργο γράφτηκε για να δώσει στο κοινό που συγκεντρώνεται στο θέατρο την ευκαιρία να εκδηλωθεί με σαφή στόχο. Πρόσφερε στο θεατή τη δυνατότητα να κάνει άμεση συναρτήσεις με την πολιτική κατάσταση. Είχαμε δικτατορία. Ήταν ανάγκη να μαζευτούμε και να στρέψουμε εναντίον της όλες τις αρνήσεις. Ακόμα κι αυτές που μπορούσε να κινητοποιησεί κάνεις με τα γέλια και τα χειροκροτήματα σε μία θεατρική παράσταση. 

Και το πετύχαμε. Κάθε νύχτα εκατοντάδες άνθρωποι νιώθοντας τη σιγουριά του πλήθους των, μπορούσαν να φωνάζουν, να κρίνουν, να διαμαρτυρηθούν ελεύθερα. Τολμώ να πω ότι οι παραστάσεις του “Τσίρκου” συγκαταλέγονται ανάμεσα στις λίγες και πρώτες δημόσιες πολιτικές συγκεντρώσεις που έγιναν στη διάρκεια της επταετίας. Ιδιαίτερα μετά από τη σύλληψη της Καρέζη και του Καζάκου το Νοέμβρη του 73, όταν αποφυλακίστηκαν, οι παραστάσεις του έργου είχαν πια τέλεια μετουσιωθεί από θεατρικό σε πολιτικό γεγονός.

Από μιας αρχής το έργο είχε να περάσει τις συμπληγάδες πέτρες της λογοκρισίας. Υποβλήθηκε με το πλαστό διαβατήριο του ιστορικού έργου, τμηματικά και χωρίς σειρά για να μη γίνεται αντιληπτό τι νόημα χτίζει. Μαζί υποβλήθηκαν επεισόδια που δεν επρόκειτο να παιχτούν, που ήταν γραμμένα επίτηδες για να κοπούν απ’ τη λογοκρισία, να χρησιμεύσουν δηλαδή σαν αλεξικέραυνα, για να σωθούν τα άλλα. Με την τακτική αυτή οι ζημιές απ’ τις περικοπές δεν μας χάλασαν το έργο. Μετά το Νοέμβρη όμως οι διαταγές για περικοπές έρχονταν απανωτές, χωρίς διακοπή, κι όχι από μία αλλά από διάφορες υπηρεσίες, πολιτικές, αστυνομικές, στρατιωτικές. Το έργο έχανε συνέχεια κείμενο - μα τι περίεργο - η δύναμη του στην παράσταση εξακολουθούσε να φτάνει και να περισσεύει.

Τώρα φυσικά το έργο τυπώθηκε χωρίς καμία περικοπή. Κι ας είναι αυτό μια ευχή ότι δεν θα ξαναχάσουμε το αναφαίρετο (και όμως αφαιρετέο) δικαίωμα να σκεφτόμαστε, να γράφουμε και να παρασταίνουμε τα έργα μας ελεύθερα μπροστά σε ελεύθερους θεατές. 

Το Μεγάλο μας Τσίρκο ανέβηκε το καλοκαίρι του 1973 από την Τζένη Καρέζη και τον Κώστα Καζάκο. Το έργο σημείωσε τη μεγαλύτερη επιτυχία στην ιστορία του θεάτρου μας, με πάνω από 400.000 θεατές στην Αθήνα και στις επαρχιακές πόλεις. Αυτό όμως κανείς δεν το ‘ξερε όταν οι δυο τους αποφάσισαν το ανέβασμα του. Εκείνη την ώρα διακινδύνευαν τα πάντα και πολλοί φίλοι τους, τους συμβούλευαν να μην προχωρήσουν. Δεν λιγοψύχησαν. 

Ιάκωβος Καμπανέλλης, Θέατρο, Τόμος Η', Εκδόσεις Κέδρος

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Άντον Τσέχωφ: Ο Γλάρος - Αποσπάσματα

Παύλος Σιδηρόπουλος - Το ξύπνημα

Δάντης Αλιγκέρι - Αποφθέγματα

Ουαρσαν Σαιρ: Πατρίδα

Μέμα Σταθοπούλου

Πιέρ Πάολο Παζολίνι - Αποφθέγματα

Τ. Σ. Έλιοτ - Αποφθέγματα