Η δράση του ΚΚΕ και της ΚΝΕ στη δικτατορία - Γ Μέρος: Οι επαναστάσεις του μέλλοντος θα είναι σοσιαλιστικές

Ο 20ός αιώνας σηματοδοτήθηκε με δύο ιμπεριαλιστικούς παγκόσμιους πολέμους, που έληξαν ο μεν πρώτος με την επικράτηση της Μεγάλης Οχτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης στη Ρωσία και ο δεύτερος με τη συντριβή του φασισμού και τη νίκη της Σοβιετικής Ενωσης και την προσχώρηση νέων χωρών στη σοσιαλιστική οικοδόμηση.

Είναι ο αιώνας με την πιο ορμητική είσοδο των λαϊκών μαζών στην ταξική πάλη με επικεφαλής την εργατική τάξη.

Είναι η περίοδος που η εργατική τάξη έκανε τεράστια άλματα μπροστά στην οργάνωσή της σε τάξη για τον εαυτό της, στη συνειδητοποίηση της ιστορικής της αποστολής, κάτω από την καθοδήγηση των Κομμουνιστικών Κομμάτων.

Ο 20ός αιώνας, με λίγα λόγια, σφραγίστηκε από την όξυνση της ταξικής πάλης και την απόσπαση κοσμοϊστορικών κατακτήσεων προς όφελος της εργατικής τάξης, των λαών. Ηταν μια τεράστια κίνηση προς τα εμπρός.

Από ιστορική άποψη την περίοδο αυτή επαληθεύεται με τη δύναμη της πράξης ότι κινητήρια δύναμη της κοινωνικής εξέλιξης είναι η εργατική τάξη. Είναι η τάξη που βρίσκεται στο κέντρο του τρόπου παραγωγής, αναπτύσσεται συνεχώς και αποτελεί την πλειοψηφία στον ενεργό πληθυσμό.

Από τη θέση της αυτή έχει συμφέρον και είναι η μόνη τάξη που μπορεί να απαλλάξει την ανθρωπότητα από την τελευταία εκμεταλλευτική τάξη, την αστική τάξη. Να καταργήσει την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και τις τάξεις, να οικοδομήσει το νέο, ανώτερο τρόπο παραγωγής, τον σοσιαλιστικό - κομμουνιστικό.

Είναι τα αντικειμενικά, ιστορικά στοιχεία που αναδεικνύουν την εποχή μας ως εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό. Είναι η εποχή των σοσιαλιστικών επαναστάσεων. Η προσωρινή ήττα του επαναστατικού κινήματος δεν αναιρεί και δεν ανατρέπει την αντικειμενική αυτή εξέλιξη.

Στο πλαίσιο των παραπάνω εξελίξεων του περασμένου αιώνα το εργατικό και λαϊκό κίνημα και στη χώρα μας έχει τη δική του συμβολή. Το έπος της Εθνικής Αντίστασης και σε συνέχεια του ΔΣΕ είναι τα πιο κορυφαία δημιουργήματά του.

Η δική μας γενιά έζησε επίσης την άνοδο και την πτώση της χούντας, όπου η εξέγερση του Πολυτεχνείου ήταν η αρχή του τέλους της. Γνωρίσαμε το τρομοκρατικό της όργιο μα και τη χαρά της κατάρρευσής της.

Η γενιά μας, όμως, καθώς και η γενιά του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ είχαν και την ατυχία να ζήσουν και την αντεπανάσταση, που έφερε τα πάνω κάτω, ανέτρεψε συσχετισμούς και κατακτήσεις.

Και δεν το βάλαμε κάτω, δε σκορπίσαμε στους πέντε ανέμους. Πήγαμε κόντρα στο ρεύμα. Ανασυγκροτηθήκαμε και σήμερα είμαστε σε θέση να ηγηθούμε ενός νέου κινήματος αντεπίθεσης.

Το Κόμμα μας αναγνωρίζεται ως η πρωτοπορία αυτού του αγώνα. Το αποτέλεσμα δικαιώνει την πολιτική, τις θέσεις και τους αγώνες μας. Μας επιφορτίζει βεβαίως με νέες μεγάλες ευθύνες.

Η σημερινή νέα γενιά, αντίθετα, είχε την ατυχία να γεννηθεί και να μεγαλώσει σε συνθήκες αντεπανάστασης και ιμπεριαλιστικής αντεπίθεσης και ιδιαίτερα ιδεολογικής. Μα και ταυτόχρονα είναι τυχερή γιατί ωριμάζει σε μια περίοδο που γεννιούνται οι προϋποθέσεις για τη νέα άνοδο της επαναστατικής δράσης των εργατικών και λαϊκών μαζών και υπάρχει δίπλα της ένα Κόμμα διδαγμένο, αληθινά επαναστατικό.

Μελετώντας προσεκτικά τις γενικότερες εξελίξεις, το συμπέρασμα που πρέπει να κρατήσουμε είναι το παρακάτω:

Η ρήξη και η σύγκρουση με τα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό είναι αναπόφευκτη, ωριμάζει, έρχεται στην ημερήσια διάταξη.

Ολα όσα ζούμε σήμερα μέσα από τη βαθιά και γενικευμένη οικονομική κρίση του καπιταλισμού δεν είναι ούτε προσωρινά, ούτε συνηθισμένα. Για παράδειγμα, η ανεργία και η εναλλασσόμενη εργασία δεν είναι κάτι προσωρινό. Το μέγεθος της ανεργίας και της αθλιότητας δείχνει με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο τα ιστορικά όρια του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Ζούμε για να πληρώνουμε λογαριασμούς και όχι βέβαια στον μπακάλη και στο μανάβη, μα στα μονοπώλια, καθώς όλα όσα καθορίζουν τη ζωή μας είναι αντικείμενο εκμετάλλευσης από το παρασιτικό μονοπωλιακό κεφάλαιο.

Το καπιταλιστικό σύστημα είναι σε πλήρη και κραυγαλέα αντίθεση με τις λαϊκές ανάγκες και ταυτόχρονα βρίσκεται σε μεγάλα αδιέξοδα και αξεπέραστες αντιφάσεις, που προκαλούν όλο και πιο βαθιές κρίσεις και κλονισμούς στα θεμέλιά του.

Ζούμε κυριολεκτικά «την εποχή των ιμπεριαλιστικών κλονισμών και των κλονισμών εξαιτίας του ιμπεριαλισμού».

Ζούμε την εποχή που κοιλοπονάει το καινούριο. Την αντικατάσταση του σάπιου και ξεπερασμένου καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής από έναν ανώτερο τρόπο παραγωγής, το σοσιαλιστικό - κομμουνιστικό.

Το έργο αυτό θα είναι το αποτέλεσμα της ορμητικής εισόδου των λαϊκών μαζών στο προσκήνιο της πολιτικής πάλης. Δε θα είναι βεβαίως ένας περίπατος, αλλά κορύφωση της ταξικής πάλης μέσα από την κλιμάκωση και την εναλλαγή όλων των μορφών πάλης.

Θα είναι τελικά επανάσταση στο τετράγωνο σε σχέση με προηγούμενες επαναστάσεις. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος για φιλολαϊκή έξοδο από την κρίση, παρά μόνο η πάλη για τη απαλλαγή της κοινωνίας από τα μονοπώλια, η σχεδιασμένη ανάπτυξη προς όφελος των εργαζομένων με λαϊκή εξουσία και εργατικό έλεγχο.

Οι αντίπαλοί μας, και μάλιστα με ιδιαίτερη έμφαση οι κάθε λογής οπορτουνιστές, μας ειρωνεύονται συχνά ότι ονειρευόμαστε και τα υποτάσσουμε όλα σε μια νέα έφοδο στα χειμερινά ανάκτορα.

Εμείς ποτέ δεν κρύψαμε τις προθέσεις μας και ούτε αποκηρύξαμε τη μεγάλη αυτή εποποιία.

Η έφοδος στα χειμερινά ανάκτορα και μας εμπνέει και μας διδάσκει, όπως και η έφοδος στον ουρανό των κομμουνάρων του Παρισιού, αλλά και κάθε γνήσια λαϊκή εξέγερση.

Οι κουτοπονηριές τους σε τίποτα δεν πρόκειται να μας επηρεάσουν, γιατί εμείς ξέρουμε, ταυτόχρονα, ότι κάθε νέο βήμα, κάθε άλμα προς τα μπρος, οι επαναστάσεις του μέλλοντος θα έχουν τη δική τους πρωτοτυπία, θα είναι μοναδικές και ανεπανάληπτες και ως προς τις μορφές εκδήλωσής τους και ως προς τις προϋποθέσεις ωρίμανσής τους.

Ενα πράγμα είναι όμως βέβαιο. Θα είναι σοσιαλιστικές ως προς το περιεχόμενό τους. Αυτό είναι ακριβώς που δε θέλουν, που φοβούνται, που εχθρεύονται και θέλουν πάση θυσία να αποτρέψουν.

Τι σχέση έχουν όλα αυτά με το Πολυτεχνείο;

Αν δούμε τα ιστορικά γεγονότα αποσπασμένα το ένα από το άλλο, δεν έχουν. Το Πολυτεχνείο ήταν μια γνήσια λαϊκή εξέγερση, αλλά με περιορισμένο περιεχόμενο και στόχο. Την ανατροπή της χούντας και την αποκατάσταση της κοινοβουλευτικής αστικής δημοκρατίας.

Αν όμως δούμε το Πολυτεχνείο ως έναν κρίκο στη μακρά αλυσίδα των αγώνων για την απαλλαγή από το ζυγό των μονοπωλίων και του ιμπεριαλισμού, τότε το Πολυτεχνείο αποκτά άλλες πολιτικές διαστάσεις και αναδεικνύονται πιο πλούσια συμπεράσματα, χρήσιμα για το παρόν και το μέλλον.

Εχουμε υποχρέωση και ευθύνη να μελετάμε και να αφομοιώνουμε κριτικά όλη την ιστορική πείρα των λαϊκών εξεγέρσεων και επαναστάσεων των περασμένων χρόνων, κάτω από μια ορισμένη σκοπιά και ευθύνη. Να προετοιμαζόμαστε θεωρητικά, πολιτικά και οργανωτικά για τις μελλοντικές μάχες, για να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις τους ως οργανωτές και καθοδηγητές μαζών σε αγώνα ζωής και θανάτου με τη βαρβαρότητα του σύγχρονου καπιταλισμού, του ιμπεριαλισμού.

Η ΚΝΕ, σε σύγκριση με τη δική μας γενιά, αλλά και με νεολαίες άλλων χωρών, έχει σήμερα ένα τεράστιο πλεονέκτημα. Εχει ως καθοδηγητή ένα Κόμμα, το ΚΚΕ, που εκτός των άλλων έχει ανοίξει μπροστά όλα τα μεγάλα ζητήματα της σύγχρονης ιστορίας του επαναστατικού κινήματος, που φέρνει στην επιφάνεια πολύ χρήσιμα κομβικά συμπεράσματα. Από τις αιτίες ανατροπής του σοσιαλισμού, ως τα κρίσιμα ζητήματα του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος στην Ελλάδα και διεθνώς.

Συμπεράσματα που δεν έχουν μόνο ιστορική και ακαδημαϊκή αξία, αλλά κυρίως είναι ενταγμένα στον αδιάκοπο αγώνα με την αστική τάξη και τον οπορτουνισμό, στην υπεράσπιση του επιστημονικού σοσιαλισμού, για την ηγεμονία των κομμουνιστικών ιδεών στη σύγχρονη ταξική πάλη και σε θεωρητικό και σε πρακτικό επίπεδο.

Για τις τύχες του κινήματος και την επιτυχή έκβαση των μελλοντικών μαχών την πρώτη ευθύνη έχει το Κόμμα, η ΚΝΕ, ως συλλογικά καθοδηγητικά όργανα της ταξικής πάλης. Δεν είναι όμως μικρότερη η ατομική ευθύνη του κάθε μέλους και στελέχους του Κόμματος και της ΚΝΕ. Ευθύνη που απαιτεί αυξημένη ατομική προσπάθεια να κατακτά μέρα με τη μέρα μια όλο και πιο ανώτερη κατάρτιση θεωρητική και πολιτική και, ταυτόχρονα, πρωτοπόρο πόλο συσπείρωσης στο χώρο του. Συλλογικό και ατομικό πάνε μαζί. Οι προσωπικές επιδιώξεις για την οργάνωση της ζωής σας θα πρέπει να δένονται πολύ γερά με τη φιλοδοξία να φτάσετε ως τα βαθιά γεράματα και το τέλος της ζωής σας στρατευμένοι στον αγώνα χωρίς υποχωρήσεις. Δεν είναι εύκολος στόχος. Τίποτα όμως δεν είναι αδύνατο. Προετοιμασία, λοιπόν, και συλλογική και ατομική για πιο σύνθετα και μεγάλα καθήκοντα.

Ας περάσουμε τώρα σε ορισμένα πιο συγκεκριμένα ζητήματα και συμπεράσματα από την εξέγερση του Πολυτεχνείου.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου, το Νοέμβρη του 1973, πέρασε στην Ιστορία ως κορυφαίο γεγονός της αντιδικτατορικής πάλης του ελληνικού λαού και της νεολαίας του.

Δικαιολογημένα τιμάται και διατηρείται στη μνήμη ως ένα από εκείνα τα αγωνιστικά πετάγματα που εμπνέουν και προβληματίζουν. Με το πέρασμα του χρόνου η εξέγερση αυτή και κυρίως ορισμένα βαθύτερα συμπεράσματα που συνδέονται με την ωρίμανσή της και την ακτινοβολία της επιχειρείται από διάφορες δυνάμεις να ξεθωριάσουν, να εκφυλιστούν σε ανούσιες περιγραφές ή να παραχωρηθούν σε αραχνιασμένα αρχεία της Ιστορίας.

Στην καλύτερη περίπτωση αναγνωρίζεται ως ένα σημαντικό γεγονός, αλλά περιορισμένης ιστορικής σημασίας. Βλέπετε, η αστική τάξη και οι διάφοροι μηχανισμοί της έχουν κάθε συμφέρον να αφαιρούν και να μειώνουν το εξεγερτικό λαϊκό του στοιχείο. Αλλά και διάφοροι άλλοι, που εύκολα παρασύρονται από τη μικροαστική ανυπομονησία και δε θεωρούν αναγκαίο να βαθαίνουν σε συμπεράσματα, δεν τους κοστίζει τίποτα να βαφτίζουν εξεγέρσεις διάφορες κινήσεις κουκουλοφόρων ή να ονειρεύονται εξεγέρσεις με ηχηρά συνθήματα ή ατομικές πράξεις. Ούτε η χούντα έπεσε από ορισμένες κροτίδες, ούτε και ο καπιταλισμός θα ανατραπεί με ορισμένες μολότοφ.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου δεν ήταν απλά ένα μαζικό και ξαφνικό μαχητικό ξέσπασμα. Δεν προήλθε από το πουθενά. Δεν ήταν ένα αυθόρμητο γενικά ξέσπασμα ή έργο ορισμένων πρωτοπόρων αγωνιστών. Ηταν αποτέλεσμα της ασίγαστης και πολύμορφης λαϊκής πάλης και σύγκρουσης πολιτικών.

Εξελίχθηκε σε μια αποφασιστική, αιματηρή σύγκρουση με τη στρατιωτικοφασιστική δικτατορία. Είχε θύματα. Η κατάληψη του Πολυτεχνείου, η πιο προωθημένη μορφή πάλης για εκείνες τις συνθήκες, έγινε πόλος συσπείρωσης και κινητοποίησης ευρύτατων λαϊκών μαζών και νεολαίας. Δεν περιορίστηκε σε φοιτητές.

Η μαζική λαϊκή συμμετοχή είναι ακριβώς εκείνο το καθοριστικό στοιχείο που έδωσε στην κατάληψη τα χαρακτηριστικά μαζικής εξέγερσης. Με την εξέλιξη που έπαιρνε ο αγώνας δεν υπήρχε καμιά αμφιβολία ότι η σύγκρουση με τη χούντα και τους μηχανισμούς της θα ήταν αναπόφευκτη. Παρ' όλα αυτά η λαϊκή κινητοποίηση ήταν πρωτοφανής. Ο φόβος και η ηττοπάθεια που κυριαρχούσαν άρχισαν να υποχωρούν και η κατάληψη του Πολυτεχνείου βρήκε πλατιά στήριξη. Δύο χρόνια πριν, μια τέτοια ενέργεια με το ίδιο περιεχόμενο και συνθήματα είναι βέβαιο ότι δε θα ήταν ώριμη, δε θα είχε την ίδια απήχηση.

Τι είναι εκείνο που καθόρισε τη μαζική αναγνώριση και μαζική στήριξη της κατάληψης και της έδωσε χαρακτήρα εξέγερσης;

Πρώτο: Είχαν ωριμάσει οι συνθήκες μέσα στα ευρύτερα εργατικά και λαϊκά στρώματα και στη νεολαία, η ανάγκη της απαλλαγής από τη φασιστική δικτατορία. Ηταν ώριμο καθολικό αίτημα.

Δεύτερο: Το αντιδικτατορικό κίνημα άρχισε να αναπτύσσεται πιο οργανωμένα, να δυναμώνει και μάλιστα οι πιο ριζοσπαστικές δυνάμεις, το ΚΚΕ και η ΚΝΕ. Δεν είναι τυχαίο ότι το ΚΚΕ και η ΚΝΕ βγήκαν από το Πολυτεχνείο με μεγάλο κύρος και επιρροή στο λαό και τη νεολαία.

Τρίτο: Είχαν οξυνθεί οι αντιθέσεις στις γραμμές της χούντας, αλλά και στις γραμμές της πλουτοκρατίας και των πολιτικών της εκπροσώπων.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Στην κατάληψη του Πολυτεχνείου βεβαίως συνυπήρχαν το αυθόρμητο και το οργανωμένο στοιχείο, που στην πορεία απέκτησαν όλα τα χαρακτηριστικά οργάνωσης και μετατράπηκε σε κέντρο μαζικής, παλλαϊκής κινητοποίησης. Υπήρχε όμως οργάνωση και δράση με πολλές ελλείψεις και αδυναμίες. Υπήρχε στόχος. Ανατροπή της χούντας. Στο στόχο αυτό συνέκλιναν διάφορες πολιτικές δυνάμεις, με διαφορές όμως στις πολιτικές επιδιώξεις και στα μέσα πάλης.

Δε θα μπορούσε, όμως, σε καμιά περίπτωση να φτάσουμε σε μια τέτοια μορφή πάλης με τα χαρακτηριστικά της εξέγερσης, αν δεν είχαν προηγηθεί πολλά μικρά και μεγάλα γεγονότα ατομικής και μαζικής αντίστασης με πολλές θυσίες. Αν, ταυτόχρονα, δεν οξυνόταν και η πολιτική πάλη ανάμεσα στις πολιτικές δυνάμεις.

Τα μεγάλα γεγονότα δεν εμφανίζονται ξαφνικά. Μπορεί να ξεσπάσουν ή να εκδηλωθούν ξαφνικά. Ωριμάζουν, όμως, μέσα στο χρόνο και συμπυκνώνουν πολύμορφες, συχνά ασύνδετες μεταξύ τους επιμέρους δράσεις.

Σε πρώτη φάση, πυρήνας αντίστασης με ευρύτερη ακτινοβολία ήταν τα στρατόπεδα εξορίας και οι φυλακές, όπου στην πλειοψηφία τους οι κρατούμενοι ήταν κομμουνιστές, ανάμεσά τους και ορισμένοι αστοί δημοκράτες.

Στα πρώτα χρόνια της χούντας, όπου κυριαρχούσαν ο φόβος, η υποταγή και η ηττοπάθεια μέσα στο λαό, έπαιξε καθοριστικό ρόλο το γεγονός ότι μια μικρή μειοψηφία δεν υποτάχθηκε στη χούντα και δε συμβιβάστηκε με το καθεστώς της και πολύ περισσότερο με την αντίληψη ότι θα είναι μακροχρόνια η ζωή της, ότι είναι παντοδύναμη. Η σταδιακή αποφυλάκισή τους τροφοδοτούσε με έμπειρες δυνάμεις την οργάνωση της αντιδικτατορικής πάλης. Ο παράγοντας αυτός σήμερα από πολλούς αναλυτές ή καλύτερα νεκροθάφτες του Πολυτεχνείου σκόπιμα αποσιωπάται.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου, που ξεκίνησε με τη μορφή της κατάληψης, έδωσε, χάριν της ενεργητικής συμμετοχής του λαού, μια πληθώρα μορφών πάλης δίπλα και σε συνδυασμό με την κύρια, την κατάληψη. Επέδρασε και μέσα στις Ενοπλες Δυνάμεις, όπου και εδώ δημιουργήθηκαν ρήγματα. Η λαϊκή αυτενέργεια, πρωτοβουλία και ευρηματικότητα έδωσαν δυναμισμό, πρωτοτυπία και πολυμορφία στην εξέγερση και όλα τα χαρακτηριστικά ενός γνήσιου λαϊκού ανατρεπτικού κινήματος. Τα κύρια συνθήματα «Ψωμί - Παιδεία - Ελευθερία», «Κάτω η χούντα», «Εξω οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ» εμπλουτίστηκαν με μια σειρά αυθόρμητα και πολύ εύστοχα συνθήματα.

Αποκάλυψε, επίσης, τη φύση των πολιτικών δυνάμεων.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου στο ξεκίνημά της και στην εξέλιξή της επέδρασε και στη διάταξη των πολιτικών δυνάμεων. Αποκάλυψε πιο καθαρά τη φύση τους. Οι δυνάμεις που πίστευαν σε μια ομαλή μετάβαση από τη δικτατορία στην αστική νομιμότητα - και ανάμεσά τους οι δυνάμεις του τότε κύριου οπορτουνιστικού φορέα, του «ΚΚΕ εσωτερικού» και οι οποίες σήμερα αντιπροσωπεύονται στο ΣΥΝ - απομονώθηκαν, δέχτηκαν ισχυρό πλήγμα.

Αντίθετα, οι δυνάμεις που πάλευαν ασυμβίβαστα για την ανατροπή της χούντας και στήριζαν την πάλη στην οργανωμένη παρέμβαση του λαϊκού κινήματος ισχυροποιήθηκαν και σε δύναμη και σε κύρος.

Σε όλη τη διάρκεια του αντιδικτατορικού αγώνα συγκρούονταν δύο γραμμές:

Από τη μια μεριά η γραμμή της απομάκρυνσης της χούντας και επαναφορά της προηγούμενης αστικής νομιμότητας, μέσω κυρίως χειρισμών και ελιγμών από τα πάνω, χωρίς να θιχτούν οι αιτίες και οι παράγοντες που οδήγησαν στη δικτατορία και ιδιαίτερα οι Αμερικανοί, το ΝΑΤΟ και οι μηχανισμοί τους στο εσωτερικό της χώρας. Γι' αυτό και ποτέ στην ουσία δεν υιοθέτησαν και δε στήριξαν τα κύρια συνθήματα του Πολυτεχνείου και βρέθηκαν υποστηρικτές των ψευτομεταρρυθμίσεων της χούντας.

Και από την άλλη μεριά, η γραμμή που πάλευε όχι μόνο για την ανατροπή της χούντας, αλλά και για τη δημιουργία συνθηκών για γενικότερες αλλαγές, δημοκρατικού αντιιμπεριαλιστικού αντιμονοπωλιακού χαρακτήρα.

Το ΚΚΕ από την πρώτη στιγμή, χωρίς ταλαντεύσεις και καμιά επιφύλαξη, στήριξε με όλες του τις δυνάμεις την εξέγερση του Πολυτεχνείου και άσκησε, στο μέτρο των δυνάμεών του, την επίδρασή του στον προσανατολισμό της πάλης. Είναι άλλωστε το μόνο κόμμα που προχώρησε σε μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση αυτού του αγώνα, βγάζοντας γενικότερα συμπεράσματα, χωρίς να παραβλέπει την ανάδειξη αδυναμιών ή παραλείψεων στη δράση του στις συνθήκες εκείνες.

Η κλιμάκωση της αντιδικτατορικής πάλης συμβαδίζει με την ανασυγκρότηση του Κόμματος και της ΚΝΕ. Κάτω από αυτές τις συνθήκες είναι γνωστά τα κατοπινά γεγονότα. Αρχισαν οι διάφορες αγωνιστικές δραστηριότητες να παίρνουν μαζική μορφή, ώσπου έφτασαν στο Πολυτεχνείο και τελικά στην πτώση της χούντας, σε συνδυασμό με τις εξελίξεις στο Κυπριακό.

Το καθοριστικό είναι η ασίγαστη λαϊκή πάλη. Με αυτήν την πεποίθηση και αισιοδοξία αντιμετωπίζουμε και σήμερα την κατάσταση. Οι σημερινοί συσχετισμοί δύναμης δεν είναι παντοδύναμοι, δεν είναι αιώνιοι. Μέσα από τις δυσκολίες ωριμάζει και θα φουντώσει το κύμα της λαϊκής αντεπίθεσης. Η ισχυροποίηση του ΚΚΕ και της ΚΝΕ είναι καθοριστικοί παράγοντες που θα φέρουν στην ημερήσια διάταξη τη σοσιαλιστική επανάσταση.

Το γεγονός ότι ο αγώνας του Πολυτεχνείου δεν ολοκληρώθηκε σε ό,τι αφορά τους στόχους του, που τραβούσαν πέρα από την αποκατάσταση της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, γιατί ο συσχετισμός δύναμης δεν το επέτρεψε, δεν αναιρεί σε τίποτα την προσφορά του και την αξία του.

Αντίθετα, τα συμπεράσματα από αυτή τη λαϊκή εξέγερση είναι πολύ χρήσιμα για τους μελλοντικούς αγώνες. Είναι ακριβώς αυτή η ζωντανή ακτινοβολία του Πολυτεχνείου που οδηγεί την αστική τάξη και τα κόμματά της, καθώς και τους οπορτουνιστές να θεωρούν το Πολυτεχνείο ως ένα γεγονός που τα όριά του εξαντλήθηκαν στις λίγες μέρες που κράτησε.

Από την άποψη του μέλλοντος οι λαϊκές εξεγέρσεις είναι αναπόφευκτες. Η δικτατορία του κεφαλαίου δεν ανατρέπεται διαφορετικά. Η απαλλαγή των λαών από την τυραννία του δεν μπορεί να γίνει με ευχολόγια, με κηρύγματα στους κεφαλαιοκράτες και στα τσιράκια τους για καλυτέρευση της κατάστασης των εργαζομένων, αλλά με οργάνωση της ταξικής πάλης της εργατικής τάξης και καθοδήγηση αυτής της πάλης με τελικό σκοπό την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας από την εργατική τάξη και την οργάνωση της σοσιαλιστικής κοινωνίας. Ολα τα σχέδια εξανθρωπισμού του καπιταλισμού μέσω μεταρρυθμίσεων είναι αυταπάτες, έχουν χρεοκοπήσει.

Οσο αυτό είναι αλήθεια, άλλο τόσο είναι αλήθεια ότι δεν μπορεί να προβλέψει κανένας το χρόνο και τη μορφή που θα πάρουν οι μελλοντικές λαϊκές εξεγέρσεις. Ούτε να προκαθορίσει το γεγονός εκείνο ή εκείνη την ομάδα προβλημάτων που θα αποτελέσουν το σπινθήρα της έναρξης. Τα ζητήματα αυτά δε λύνονται με συνωμοσίες και σχέδια επί χάρτου. Απαιτούνται μια σειρά προϋποθέσεις, όπως:

• Η όξυνση των αντιθέσεων του συστήματος. Η διαδικασία αυτή είναι αναπόφευκτη. Είναι σήμερα μπροστά μας ολοζώντανη. Συνοπτικά, η διόγκωση του πλούτου και της φτώχειας είναι οι δύο πόλοι της αντίθεσης που μεγεθύνονται αντικειμενικά και αποκαλύπτουν τα όρια του συστήματος, αλλά και την αυξανόμενη αδυναμία του να αναστείλει αυτές τις διεργασίες, αντιθέσεις, εξελίξεις.
• Η αύξηση της μισθωτής εργασίας, της εργατικής τάξης που αποτελεί πλέον την πλειοψηφία στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό. Το γεγονός ότι είναι υποχρεωμένη να πουλάει την εργατική της δύναμη όλο και πιο φτηνά και κατά μάζες, να περνάει από τη σταθερή δουλειά στην ανεργία, στη μερική απασχόληση, στην εξαθλίωση και να συμμετέχει όλο και λιγότερο στον παραγόμενο πλούτο που η ίδια παράγει, προκαλεί και διεργασίες και συσσώρευση πολιτικής πείρας.
• Η ανασυγκρότηση του κομμουνιστικού κινήματος σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, η αναγέννησή του, όσο κι αν είναι βασανιστική, προχωράει και θα αποτελέσει τη δύναμη εκείνη που θα οργανώσει την εργατική τάξη και θα δώσει δύναμη και προοπτική στον αγώνα της. Είμαστε σε αυτόν το δρόμο. Αυτή η διαδικασία σήμερα αποκτά αποφασιστική σημασία και μπορεί να συγκριθεί με τη σφοδρή ιδεολογική πάλη των αρχών του 20ού αιώνα, τότε που έμπαιναν οι βάσεις για τη δημιουργία του Κόμματος Νέου Τύπου και τον οριστικό διαχωρισμό από τις συμβιβαστικές οπορτουνιστικές αντιλήψεις και πρακτικές. Η υπόθεση αυτή θα κριθεί σε κάθε χώρα ξεχωριστά.

Αποκτά αποφασιστική σημασία σήμερα, που δεν είναι ακόμα ώριμες οι συνθήκες, να υπάρχει σωστός προσανατολισμός:

• Να διατηρείται ζωντανό το όραμα και ο σκοπός του αγώνα. Η επαναστατική αλλαγή της κοινωνίας ως η μόνη εναλλακτική λύση.
• Επεξεργασμένη στρατηγική και διαρκής ετοιμότητα να αξιοποιείται κάθε δυνατότητα και η παραμικρή χαραμάδα που ανοίγει, για να οξύνονται οι αντιθέσεις, να βαθαίνουν και να βγαίνει στο προσκήνιο η δύναμη της λαϊκής πάλης. Το ΚΚΕ έχει τέτοια στρατηγική και εμπλουτίζει συνεχώς την πάλη του με νέα πείρα. Ανοίγει καινούριους δρόμους.
• Εμπιστοσύνη στη δύναμη της εργατικής τάξης, του λαού, που είναι ικανή κάτω από ορισμένες συνθήκες να παραλύσει και το πιο ισχυρό οπλισμένο χέρι του αντιπάλου, τη διάταξή του, τα σχέδιά του.
• Επιμονή και υπομονετική δουλειά στη διαφώτιση και οργάνωση των μαζών για έναν τέτοιο αγώνα, αντοχή στις δυσκολίες. Η καθημερινή, ακούραστη, συχνά μονότονη δουλειά, χωρίς πάντα άμεσα αποτελέσματα, είναι εκείνη που θα ωριμάσει τα μεγάλα γεγονότα.

Κανένας αγώνας, πολύ περισσότερο για ριζικές επαναστατικές αλλαγές, δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς θυσίες, χωρίς ηρωική προσπάθεια της πρωτοπορίας, χωρίς αποφασισμένη, οργανωμένη, πειθαρχημένη και αφοσιωμένη πρωτοπορία στην υπόθεση της απελευθέρωσης της εργατικής τάξης από την καπιταλιστική σκλαβιά.

Το Κόμμα μας, το ΚΚΕ, έχοντας μια πολύ πλούσια πείρα αγώνων, αφομοιώνοντας δημιουργικά τη δική του ιστορική πείρα, αλλά και του διεθνούς κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος, ζει και παλεύει στον παλμό των μεγάλων γεγονότων που αναπόφευκτα θα έρθουν, παραμένοντας ακλόνητο στο σκοπό του και ικανό να αναπτύσσει την επαναστατική του δράση, ακόμη και στους πιο δύσκολους καιρούς.

Για το ΚΚΕ, ο διεθνισμός στην πράξη είναι ένας και μόνο ένας: Αφοσιωμένη δουλειά για την ανάπτυξη του επαναστατικού κινήματος και του επαναστατικού αγώνα στην ίδια σου τη χώρα, υποστήριξη (με την προπαγάνδα, ηθικά, υλικά) ενός τέτοιου αγώνα, μιας τέτοιας γραμμής και μόνο μιας τέτοιας γραμμής σε όλες, χωρίς εξαίρεση, τις χώρες.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου ήταν πράξη κόντρα στο νόμο και τη νομιμότητα της αστικής εξουσίας με τη συγκεκριμένη πολιτική μορφή της, τη δικτατορία και των νόμων της. Είχε στοιχεία ανυπακοής και απειθαρχίας στο καθεστώς της. Η χούντα ήταν γέννημα της αστικής τάξης και όχι σε αντίθεση με τα συμφέροντά της. Ηρθε ως αποτέλεσμα αδυναμιών και αντιθέσεων του πολιτικού συστήματος να δώσει λύσει στη διαχείριση της αστικής εξουσίας του, όχι για να αλλάξει το χαρακτήρα της.

Από την παραπάνω θέση βγαίνουν ορισμένα συμπεράσματα.

Πρώτο: Η αστική εξουσία πολύ συχνά εναλλάσσει, μεταμφιέζει τις μορφές διαχείρισής της, όταν τα βρίσκει δύσκολα, είτε λόγω εσωτερικών αντιθέσεων, είτε στη χειραγώγηση των λαϊκών μαζών. Πότε ισχυροποιεί το δικομματισμό, πότε επιλέγει την τακτική των συμμαχικών κυβερνήσεων. Πότε με το καρότο και πότε με το βούρδουλα ή και με τα δύο μαζί. Δε διστάζει όμως να φτάσει ως και την κατάργηση του Κοινοβουλίου, τη «βιτρίνα» της αστικής δημοκρατίας.

Ολες όμως αυτές οι μεταμορφώσεις δεν αλλάζουν κατά κεραία τη βασική θέση «των κάτω», των εκμεταλλευομένων, της μισθωτής σκλαβιάς - στηρίζουν, ενισχύουν τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής.

Γι' αυτό και το πολιτικό ζήτημα δεν είναι η επιλογή ανάμεσα στις διάφορες μορφές διαχείρισης της αστικής εξουσίας με την εναλλαγή των κομμάτων, με τον έναν ή τον άλλο πολιτικό σχηματισμό, αλλά η αλλαγή τάξης στην εξουσία. Αυτή είναι και η ουσία της ταξικής πάλης, το κύριο περιεχόμενό της.

Δεύτερο: Η πολιτική ιστορία της Ελλάδας, αλλά και η διεθνής πείρα διδάσκουν ότι οι αστικές κυβερνήσεις στο σύστημα του ιμπεριαλισμού δε διστάζουν να φτάσουν στις πιο ακραίες μορφές αυταρχισμού, όταν αυτό απαιτούν τα ταξικά τους συμφέροντα που υπηρετούν. Η επίκληση της συνταγματικής νομιμότητας, της κοινωνικής συνοχής, της τήρησης γενικά των νόμων, για το τι είναι νόμιμο και τι παράνομο είναι πλήρως υποταγμένα σε μια και μόνη νομιμότητα: Τη νομιμότητα της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Τη νομιμότητα της ανεργίας, της ανασφάλιστης εργασίας, της δουλειάς μέχρι τον τάφο, των εργοδοτικών εγκλημάτων, των ιμπεριαλιστικών πολέμων.

Αποδοχή αυτή της νομιμότητας σημαίνει υποταγή σε αιώνια σκλαβιά και τίποτε άλλο.

Και μιας και γίνεται πολύς λόγος τώρα τελευταία για τον πατριωτισμό, εμείς είμαστε με τον πατριωτισμό του Ρήγα Φεραίου και όχι με τον πατριωτισμό των κοτζαμπάσηδων.

Να, τι λέει ο Ρήγας στο σχέδιο Συντάγματος που είχε επεξεργαστεί και φυσικά απορρίφθηκε:

«Οταν η Διοίκησις βιάζη, αθετή, καταφρονή τα δίκαια του λαού και δεν εισακούει τα παράπονά του, το να κάμει τότε ο λαός ή κάθε μέρος του λαού επανάστασιν, να αρπάζη τα άρματα και να τιμωρήση τους τυράννους του, είναι (το) πλέον ιερό από όλα τα δίκαιά του και το πλέον απαραίτητο από όλα τα χρέη του».

Αυτό το πνεύμα τιμήσαμε στο Πολυτεχνείο, με αυτό το πνεύμα το τιμάμε και εμπλουτίζουμε τα συνθήματά του.

Είμαστε αμετακίνητοι στο πολύ επίκαιρο σύνθημα: «Νόμος είναι το δίκιο του εργάτη» - «Απειθαρχία και ανυπακοή στις αντιλαϊκές πολιτικές».

Ξέρουμε πολύ καλά ότι η νομιμότητα που κηρύσσει η αστική τάξη για να υπερασπίσει τα συμφέροντά της δεν είναι απλές διακηρύξεις, έχει και τα μέσα να τις επιβάλλει. Είναι το κράτος, η δύναμη του καταπιεστικού της μηχανισμού, ο Στρατός, τα Σώματα Ασφαλείας, οι φυλακές, τα δικαστήρια, το ΝΑΤΟ, τα σύγχρονα τεχνικά μέσα.

Το Πολυτεχνείο όμως, όπως κι άλλες λαϊκές εξεγέρσεις, απέδειξε ότι όλα αυτά είναι σχετικά.

Η δύναμη του κράτους και τα σύγχρονα μέσα που διαθέτει δεν είναι παντοδύναμα μπροστά στην υπεροχή του οργανωμένου και αποφασισμένου εργατικού και λαϊκού κινήματος και κάτω από προϋποθέσεις οι δυνάμεις αυτές μπορούν να βρεθούν με το μέρος του λαού ή να παραλύσουν.

Επομένως, η υπόθεση θα κριθεί από το συσχετισμό δύναμης και την ικανότητα του λαϊκού κινήματος να επιδρά ή να εξουδετερώνει τη δύναμη του αντιπάλου.

Από την άποψη λοιπόν αυτή έχει πολύ μεγάλη σημασία να διδασκόμαστε από την Ιστορία, να παρακολουθούμε τις εξελίξεις και κυρίως να έχουμε σταθερό στόχο στο κύριο:

Τη διαμόρφωση του κατάλληλου συσχετισμού δυνάμεων - σύνθετο και πολύπλευρο καθήκον.

Είναι ακριβώς το καθήκον που παλεύουμε σήμερα να φέρουμε σε πέρας. Η πείρα του Πολυτεχνείου έχει ιδιαίτερη σημασία στο ζήτημα αυτό, σχετικά δηλαδή με τη διαδικασία ωρίμανσης του υποκειμενικού παράγοντα και την πορεία διαμόρφωσης και αλλαγής του συσχετισμού δύναμης. Πώς η συσσώρευση της λαϊκής αγανάκτησης μπορεί να εξελιχθεί σε άρνηση να ζει σε συνθήκες υποταγής και στερήσεων, σε γενικευμένη αντίθεση και διάθεση αντεπίθεσης, ρήξης, ανατροπής.

Τίποτα, βέβαια, δεν μπορεί να γίνει αυθόρμητα και κυρίως αποκλειστικά μέσα από κοινοβουλευτικές διαδικασίες. Αυθόρμητες ενέργειες μπορούν να πάρουν μαζικό χαρακτήρα ή να ενταχθούν σε οργανωμένο αγώνα αν υπάρχει οργανωμένη δύναμη που δουλεύει σε αυτήν την προοπτική.

Κανένας δεν μπορεί να προβλέψει ποια ζητήματα και πού θα προκαλέσουν και θα ωριμάσουν γενικευμένες λαϊκές κινητοποιήσεις.

Από την άποψη αυτή έχει πολύ μεγάλη σημασία να υπάρχουν στα κρίσιμα σημεία συγκεντρωμένες δυνάμεις και να έχουν στρατηγική ετοιμότητα, δυνάμεις με δεσμούς και κύρος πριν από όλα στην εργατική τάξη, στους τόπους δουλειάς και κατοικίας. Να υπάρχει υπεροχή δυνάμεων στους κρίσιμους τομείς.

Δεσμοί και κύρος που κατακτώνται μέσα στην καθημερινή σκληρή πάλη με υπομονή και σχέδιο.

Ενα ακόμη δίδαγμα που έχει επίσης γενική αξία: Στον αγώνα με τη χούντα και πριν και μετά από το Πολυτεχνείο δοκιμάστηκε η προσωπική στάση και αντοχή πολλών αγωνιστών.

Στη διάρκεια του Πολυτεχνείου υπήρχε ένα μαζικό ηρωικό, μαχητικό πνεύμα, το οποίο επιδρούσε και σε ατομικό επίπεδο. Ο συλλογικός αγώνας καλλιεργούσε και δυνάμωνε και τον ατομικό ηρωισμό, που έφτανε στα όρια της αυτοθυσίας. Επεφτε ο άλλος στη φωτιά γιατί είχε δίπλα του τους συναγωνιστές του, ένα κίνημα που πάλευε.

Μα μέσα σε αυτόν τον αγώνα με τη χούντα και τις διωκτικές αρχές της, σε διάφορες φάσεις, βρέθηκαν αντιμέτωποι και ατομικά, μόνοι τους, απομονωμένοι χιλιάδες αγωνιστές. Αλλοι από αυτούς είχαν πείρα και άλλοι βρέθηκαν για πρώτη φορά σε τέτοιες πρωτόγνωρες και δύσκολες συνθήκες.

Δε μιλάμε εδώ για μια αποβολή από τη σχολική τάξη, για μια απόλυση από τη δουλειά κλπ. Μιλάμε για καθεστώς τρόμου και βασανιστηρίων, όπου βρίσκεται σε απειλή η σωματική ακεραιότητα ή και η ζωή ακόμη αυτού που συλλαμβάνεται. Πολλοί άντεξαν, άλλοι υποχώρησαν. Οσοι υποχώρησαν δεν ήταν προετοιμασμένοι, φοβήθηκαν. Η πείρα έχει δείξει ότι ο αγωνιστής έχει μέσα του τεράστιες δυνάμεις, αν είναι αποφασισμένος και αφοσιωμένος στην υπόθεση του αγώνα. Τα βασανιστήρια αντέχονται. Ο φόβος σπάζει...

Μήπως και στις σημερινές συνθήκες, σχετικά ήρεμης δράσης, δεν ορθώνονται πιεστικά ή τρομοκρατικά διλήμματα; Δε διαμορφώνει το αστικό κράτος με όλους του τους μηχανισμούς κλίμα τρομοκρατίας και φόβου, και με όρους μαζικής ψυχολογίας και σε ατομικό επίπεδο; Τρομοκρατικά διλήμματα του τύπου «χρεοκοπία ή υποταγή», «απόλυση ή υποταγή»;

Ακόμη πιο ειδικά, οι ατομικές και οικογενειακές υποχρεώσεις και καθημερινές καταστάσεις επίσης δε μας φέρνουν συχνά μπροστά σε πιεστικά διλήμματα; Η στάση αρχών είναι αυτή που σε βοηθάει να τα βγάλεις πέρα χωρίς αβαρίες.

Επομένως, αναδεικνύεται ένα γενικότερο επίσης ζήτημα ατομικής στάσης και ευθύνης μπροστά σε κάθε δυσκολία. Στάση, λοιπόν, αρχών. Είναι θέμα συλλογικής και ατομικής προετοιμασίας. Το κίνημά μας έχει πλούσια πείρα, αλλά και μέσα στις γραμμές της ΚΝΕ έχει ανοίξει μια πλούσια συζήτηση που πρέπει να εμπλουτίζεται συνέχεια.

Τα μεγάλα γεγονότα είναι μπροστά μας και έχουμε υποχρέωση να είμαστε ολόπλευρα προετοιμασμένοι να ανταποκριθούμε με τόλμη και επάρκεια, ως το τέλος, ως την τελική νίκη.

Πηγή: Ριζοσπάστης