30 Ιουλίου 1797 - Το Ρεμπελιό των Ποπολάρων και το κάψιμο του Libro D´ Oro στην πλατεία Αγίου Μάρκου στη Ζάκυνθο

Επανάσταση των ποπολάρων στη Ζάκυνθο. Καίνε τη «Χρυσή Βίβλο (Libro D´ Oro)» και τα εμβλήματα των ευγενών στην πλατεία του Αγίου Μάρκου, κατά τη διάρκεια των πανηγυρισμών για την κατάλυση της Ενετοκρατίας.

Το Ρεμπελιό των Ποπολάρων

Με την ονομασία ρεμπελιό των ποπολάρων (εκ της ιταλικής: ribellione = εξέγερση) φέρεται στην ιστορία της Επτανήσου μια λαϊκή εξέγερση των ποπολάρων της Ζακύνθου, κατά των αρχόντων της νήσου που σημειώθηκε επί Ενετοκρατίας, το 1628 και η οποία τελικά πνίγηκε στο αίμα.
Η επανάσταση αυτή έμεινε περισσότερο γνωστή από τη λεπτομερή περιγραφή της από σχετική συγγραφή (χρονογράφημα), που κατέγραψε ο άρχοντας Άγγελος Σουμάκης, ο οποίος φανερά παίρνει το μέρος των αρχόντων. αλλά, αποτελεί σπάνιο και σημαντικό ντοκουμέντο, γραμμένο στην ιδιότυπη και γλαφυρή ζακυνθινή διάλεκτο της εποχής με πλήθος πληροφοριών για τους πρωταγωνιστές, την εξέλιξη, τον τρόπο σκέψης της εποχής καθώς και άλλα ιστορικά και οικονομικοκοινωνικά στοιχεία της Ζακύνθου της εποχής εκείνης.

Την εποχή εκείνη η Ζάκυνθος βρισκόταν υπό την κατοχή της Γαληνότατης Δημοκρατίας, που διήρκεσε από το 1484 έως το 1797. Οι Ενετοί είχαν παραχωρήσει στη νήσο ανεξιθρησκεία που αποτελούσε αυτοδιοικούμενη κοινότητα από Συμβούλιο Ευγενών, που έκανε την εκλογή των Αρχών μαζί με τον Ενετό Προβλεπτή. Τα μέτρα όμως αυτά φέρονταν να ωφελούσε κυρίως τις ανώτερες τάξεις του Ζακυνθινού λαού.
Οι Ζακυνθινοί την εποχή εκείνη διακρίνονταν σε τρεις κοινωνικές τάξεις:

• α) τους ευγενείς, τους αποκαλούμενους Nobili, που είχαν αποκλειστικά εισοδήματα από ακίνητη περιουσία χωρίς να ασκούν οι ίδιοι «βάναυση τέχνη», δηλαδή χειρωνακτικό επάγγελμα. Οι τίτλοι τους κατοχυρώνονταν με την εγγραφή του ονόματος της οικογενείας τους στην Χρυσή Βίβλο, ή Αρχοντολόγιο, το λεγόμενο Libro D´ Oro. Η εγγραφή στη τάξη των ευγενών γινόταν με ορισμένες προϋποθέσεις και μόνο αυτή είχε πλήρη πολιτικά δικαιώματα.
• β) Τους αστούς, αποκαλούμενους Civili, που αποτελούσαν την μεσαία τάξη. Ήταν μεγαλέμποροι, χρυσοχόοι, συμβολαιογράφοι, κ.λπ.. Υιοθετούσαν τις συνήθειες της ζωής των ευγενών και διακαής τους πόθος ήταν η εγγραφή τους στο Libro D´ Oro. Ο αποκλεισμός τους από το Συμβούλιο των Ευγενών υπήρξε πολλές φορές αφορμή διενέξεων μεταξύ των δύο τάξεων. Οι διενέξεις αυτές έληξαν το 1683 όταν αποφασίστηκε να γίνονται δεκτοί στο Συμβούλιο και αστοί, αντικαθιστώντας τους ευγενείς που είχαν εκλείψει.
• γ) Στην πιο δεινή θέση βρίσκονταν οι λαϊκοί, οι λεγόμενοι ποπολάροι, εκ του πόπολο (= ιταλικά ο λαός), δηλαδή γεωργοί, κτηνοτρόφοι, ψαράδες, εργάτες κ.λπ.. Αυτοί δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα ενώ παράλληλα στρατολογούνταν για να υπερασπίσουν το νησί από τις εχθρικές επιδρομές.

Αφορμή για το «ρεμπελιό των ποπολάρων» στάθηκε η πληροφορία ότι Σαρακηνοί πειρατές ετοιμάζονταν να επιτεθούν στο νησί. Οι άρχοντες τότε αποφάσισαν να καταγράψουν τον πληθυσμό προκειμένου να προβούν στη συνέχεια στις αναγκαίες στρατολογήσεις για την προστασία του νησιού. Οι ποπολάροι όμως μονίμως δύσπιστοι θεώρησαν ότι η καταγραφή αυτή αποτελούσε τέχνασμα για περισσότερο έλεγχο του πληθυσμού, προς επιβολή νέων φόρων. Έτσι ξέσπασε η λαϊκή αντίδραση, η οποία και πνίγηκε στο αίμα από τον καινούργιο προβλεπτή που έστειλε στο μεταξύ η Βενετία.

Όταν πολύ αργότερα έφθασαν στη Ζάκυνθο οι Γάλλοι οι Ζακυνθινοί τους υποδέχθηκαν ως απελευθερωτές. Τότε κάηκε στον Πλατύφορο το «Libro D' Oro» ενώ φυτεύτηκε και το δέντρο της δημοκρατίας. Σύντομα όμως ακολούθησε η απογοήτευση. Μετά το σύντομο πέρασμα των Γάλλων "Δημοκρατικών" (1797 – 1798), ακολούθησε η Ρωσοτουρκική κυριαρχία (1798 – 1800), η «αυτόνομη» Επτανησιακή Πολιτεία υπό τον αυτοκράτορα της Ρωσίας (1800 – 1807), η αυτοκρατορική πια Γαλλική κυριαρχία (1807 – 1809) και τέλος η Αγγλοκρατία (1809 – 1864) μέχρι την 21 Μαΐου του 1864, όταν τα Επτάνησα δωρήθηκαν από την Βασίλισσα της Αγγλίας στο νέο Βασιλιά των Ελλήνων Γεώργιο Α', οπότε και ενσωματώθηκαν στο Βασίλειο της Ελλάδος.

Ουσιαστικά οι κοινωνικές ανισότητες και τα υπολείμματα αφεντάδων – ποπολάρων σβήστηκαν με το σεισμό του 1953

Το χρονικό του Άγγελου Σουμάκη για το Ρεμπελιό των Ποπολάρων

Πηγή: zakinthos-net.gr, vipera-literatina.blogspot, sansimera.gr