Τα 99 μυστικά της Ελλάδας - Εκκλησία Τίμιου Σταυρού, Δολιανά - Κρανιά Ασπροποτάμου Καλαμπάκας, Τρίκαλα
Μόλις 82 χιλιόμετρα από τα Τρίκαλα, στη νότια Πίνδο, και συγκεκριμένα μεταξύ Δολιανών και Κρανιάς Τρικάλων έχει κανείς την ευκαιρία να γνωρίσει την Μονή του Τιμίου Σταυρού Δολιανών, έναν από τους πιο εντυπωσιακούς ναούς της Ελλάδας.
Η περιοχή της Κρανιάς και γενικότερα της Πίνδου, από τον Ασπροπόταμο ως την Σαμαρίνα και από το Μέτσοβο ως τα Τρίκαλα, είναι περιοχή Κουτσοβλάχικων χωριών όπου οι γηραιότεροι κάτοικοι μιλούν ακόμη την βλαχική γλώσσα.
Εκεί, περίπου ενάμισι χιλιόμετρο μακριά από τα Δολιανά, μέσα στο πανέμορφο ελατόδασος του Ασπροποτάμου, ένας από τους πιο αξιόλογους βυζαντινούς ναούς προσελκύει το ενδιαφέρον και τον θαυμασμό όσων έχουν την τύχη να τον επισκεφθούν. Θεωρείται ότι χτίστηκε στα τέλη του 18ου του αιώνα, αν και δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για ακριβή ημερομηνία και αρχικά λειτούργησε ως μοναστήρι αλλά εγκαταλείφθηκε το 1924.
Πρώτη γραπτή αναφορά στο μνημείο γίνεται σε δύο έγγραφα, του 1839 (Φιρμάνι) και 1841 (Απανταχούσα), που αφορούν στην ανακαίνιση και ανοικοδόμηση του ναού.
Ο ναός του Σταυρού, ήταν εξάρτημα της μονής του 1770 (προφορική παράδοση τη χρονολογεί στα 1630), η οποία καταγράφεται ως μονή του Αγίου Νικολάου ενώ σήμερα οι κάτοικοι της περιοχής ονομάζουν Μονή της Αγίας Ζώνης. Εξάρτημα της ίδιας μονής ήταν ακόμη ένα παρεκκλήσιο, αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο, που βρίσκονταν σε κοντινή απόσταση. Από τα τρία αυτά ιδρύματα που αποτελούν μετόχια της Ιεράς Μονής Αγίου Στεφάνου Μετεώρων, σώζεται ακέραιος μόνο ο ναός του Σταυρού ενώ τα άλλα δύο όπως και άλλα μνημεία στα γύρω χωριά καταστράφηκαν το 1943, από σφοδρή επιδρομή των Γερμανών.
Πρόκειται για έναν ναό με ιδιόρρυθμη αρχιτεκτονική και έχει μάλιστα χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού. Ο εντυπωσιακός ναός είναι χτισμένος στα περίπου 1.000 μέτρα υψόμετρο και κρύβεται μέσα σε ένα δάσος από πανύψηλα έλατα, σε ένα μαγευτικό τοπίο.
Χτισμένη με πέτρα και σκεπασμένη με πλάκες, αυτό που κάνει την Μονή Τιμίου Σταυρού να ξεχωρίζει είναι οι 13 τρούλοι της, μαζί με τον κεντρικό που είναι διπλός. Μπαίνοντας κανείς στο εσωτερικό του θα παρατηρήσει ότι είναι αρκετά σκοτεινός με λίγο φως που μπαίνει από τα μικρά παραθυράκια τον τρούλων. Εξωτερικά του ναού υπάρχουν αρκετά λιθανάγλυφα τα οποία είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα και σε συνδυασμό με τους τρούλους προσδίδουν στον ναό μια ιδιαίτερη μεγαλοπρέπεια.
Ο ναός του Σταυρού χαρακτηρίζεται από την ιδιόρρυθμη αρχιτεκτονική του. Αποτελείται από τον τον πολύτρουλο και πολύκογχο κυρίως ναό και τον γκρεμισμένο σήμερα νάρθηκα. Ο κυρίως ναός έχει κάτοψη τρίκλιτης βασιλικής με τρείς ημικυκλικές αψίδες στην ανατολική πλευρά και τρείς αψίδες, ανά μακρά πλευρά, από τις οποίες οι μεσαίες είναι χοροστάσια. Ο ναός καλύπτεται με στέγη από πλάκες σχιστόλιθου πάνω από την οποία υψώνονται 12 τρούλοι και τρουλίσκοι κτιστοί. Στο εσωτερικό του Ιερού Βήματος διαμορφώνεται σύνθρονο και επισκοπικός θρόνος. Το εσωτερικό του ναού είναι ανεπίχριστο και συνεπώς χωρίς αγιογραφίες, αναδεικνύοντας έτσι την λίθινη φυσιογνωμία του. Κτήτορας του ναού, σύμφωνα με λιθανάγλυφη σχετική επιγραφή είναι ο Γιανούσιος Γκουγκουζής από το χωριό Βεντίστα (σημερινός Αμάραντος) Ασπροποτάμου.
Επισκεπτόμενος κάνεις το νομό Τρικάλων και κάνοντας μια βόλτα στην περιοχή, αξίζει να βρεθεί εκεί και να δει από κοντά τον συγκεκριμένο ναό και να θαυμάσει την ξεχωριστή αρχιτεκτονική του. Εκτός από αυτό όμως ο επισκέπτης θα νιώσει μια γαλήνη και θα τον μαγέψει το καταπράσινο τοπίο, τα πανύψηλα έλατα και η φύση. Το μοναστήρι γιορτάζει στις 14 Σεπτεμβρίου, στην γιορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού και στις 15 Αυγούστου.
Αν βρεθείτε στην περιοχή οποιαδήποτε εποχή του χρόνου ρωτήστε να μάθετε γι’ αυτό το εντυπωσιακό δείγμα εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής, που αξίζει να γνωρίσετε από κοντά.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου