Κώστας Τσάκωνας

Από τα κατσαβίδια και τις τανάλιες στο σανίδι και από κει στο πανί και πίσω ολοταχώς στα μαστορέματα, ο Κώστας Τσάκωνας πήρε τη διαδρομή του στη ζωή ανάλαφρα, λες και τίποτα δεν είχε συμβεί εντωμεταξύ. Κωμικός ηθοποιός του θεάτρου, του κινηματογράφου και της τηλεόρασης, ιδιαίτερα αγαπητός στο κοινό. Άφησε το δικό του ξεχωριστό στίγμα στην κωμωδία, τις δεκαετίες του ‘80 και του ‘90. Χαρακτηριστικοί οι ρόλοι τους στην ταινία του Θόδωρου Μαραγκού «Μάθε παιδί μου γράμματα» (1981) και στις βιντεοταινίες «Κλασική περίπτωση βλάβης» (1987) και «Η μεγάλη απόφραξη» (1988).

«Εγώ έχω το χάρισμα ότι γεννήθηκα με την φάτσα και τη φωνή του Καραγκιόζη.»

Ο Κώστας Τσάκωνας γεννήθηκε στην Αθήνα στις 12 Οκτωβρίου 1943. Την ώρα που φοιτά στο νυχτερινό σχολείο  σε ηλικία 11 χρονών, πιάνει το κατσαβίδι και κάνει ό,τι δουλειά τού πέσει στο χέρι. Έχει εξάλλου δυο ανάπηρα αδέρφια και κάθε δεκάρα είναι καλοδεχούμενη στο πενιχρό εισόδημα. Η οικογένεια αναγκάζεται μάλιστα να μετακομίσει κάποια στιγμή στην Αργυρούπολη, σε μια παράγκα πια, όπως εξομολογήθηκε ο ίδιος, με την κουζίνα έξω και την τουαλέτα στο ρέμα.

«Η ζωή μου είναι βίος και ξυπολιτεία», είπε χρόνια αργότερα με το γνωστό του χιούμορ, «ξυπόλυτος κυκλοφορούσα μικρός. Θυμάμαι τα πρώτα μου παπούτσια μου τα πήρε ο πατέρας μου εννέα χρονών».

Σπούδασε υποκριτική στη δραματική σχολή του «Λαϊκού Πειραματικού Θεάτρου» του Λεωνίδα Τριβιζά και τη δραματική σχολή «Βεάκη».

«Δουλεύω από 11 χρονών. Από Αργυρούπολη μέχρι Ασπρόπυργο, πήγαινα με το ποδήλατο για το μεροκάματο. Το βράδυ πήγαινα σχολείο. Νυχτερινή σχολή. Αφού έβγαλα τη σχολή, δούλεψα σε ένα σωρό εργοστάσια. Έχω δουλέψει τόσο πολύ στη ζωή μου. Έχω κάνει ηλεκτρολόγος, υδραυλικός, μπογιατζής, πλακάς, τεντάς, μαραγκός, ό,τι επάγγελμα θες. Και ηθοποιός. Είμαι 100% αυτοδημιούργητος»…

Η πρώτη του εμφάνιση στον κινηματογράφο έγινε με εντελώς τυχαίο τρόπο, σε μία ταινία μικρού μήκους του συμμαθητή του Κώστα Ζυρίνη. Ο Τσάκωνας είχε συμμαθητή στο σχολείο στα Πετράλωνα και καλό φίλο τον κινηματογραφιστή και συγγραφέα Κώστα Ζυρίνη, ο οποίος σκάρωνε μια ταινία μικρού μήκους και τον ήθελε διακαώς για πρωταγωνιστή.
«Εγώ μόνο από κατσαβίδια ξέρω», του απαντά ο Τσάκωνας, ο Ζυρίνης όμως επιμένει. Του το ζητά σαν χάρη. Στο τέλος τον πείθει. Ο Τσάκωνας θα εμφανιστεί στην «Ταράτσα», μοντέρ της οποίας ήταν ο Θόδωρος Μαραγκός. Η μοίρα και πάλι. «Κάτι είδα σε αυτό το μουτσούνι», είπε ο Μαραγκός και τον παίρνει να παίξει στο «Λάβετε θέσεις» (1973), το οποίο διακρίνεται στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Εκεί θα τον δει ο Νίκος Παναγιωτόπουλος και θα τον πάρει στη σουρεαλιστική σάτιρά του «Τα χρώματα της ίριδος» (1974).

Ο Τσάκωνας, που είχε βγάλει εντωμεταξύ μια σχολή ηλεκτρολόγων, δεν είχε ώρα για χάσιμο και κινηματογραφικές ιστορίες. Δούλευε εξάλλου όλη μέρα και τα γυρίσματα τού έτρωγαν πολύτιμο χρόνο. Μάστορας ήταν άλλωστε, όχι ηθοποιός! Ο Μαραγκός όμως δεν τον άφηνε ήσυχο και θα ρίξει στο διάβα του το μεγάλο σχολείο, τον σπουδαίο Θανάση Βέγγο. Παίζουν μαζί σε τρεις ταινίες, στο «Από πού πάνε για τη χαβούζα» το 1978 και στα φιλμ «Βέγγος, ο τρελός καμικάζι» και «Θανάση σφίξε κι άλλο ζωνάρι» το 1980, και η επίδραση του Βέγγου αποβαίνει καταλυτική για τον Τσάκωνα. Γράφεται αμέσως στη Δραματική Σχολή του Λαϊκού Πειραματικού Θεάτρου και στη Σχολή Βεάκη κατόπιν, μιας και το πήρε ζεστά το πράγμα με την υποκριτική.

Το 1981 θα έρθει ο ρόλος που θα τον κάνει ευρύτερα γνωστό, και πάλι σε ταινία του Μαραγκού. Είναι το «Μάθε παιδί μου γράμματα», όπου ο Τσάκωνας υποδύεται τον γιο ενός καθηγητή, ο οποίος παρά τις καλές σπουδές του στο εξωτερικό καταλήγει άνεργος με το που επιστρέφει στην Ελλάδα. Ο μονόλογός του για τα «έξι χρόνια στο Δημοτικό, έξι στο Γυμνάσιο κ.λπ.» έχει μείνει κλασικός. Η ταινία έκανε 2,3 εκατομμύρια εισιτήρια, ενώ σε συνέντευξή του το 2013 στην εφημερίδα «Εξαρχειώτης», ο Κ. Τσάκωνας είχε αποκαλύψει ότι ετοίμαζε με τον Θ. Μαραγκό να γυρίσουν ταινία με τίτλο «Μπαμπά έμαθα γράμματα», όπου θα του ερχόταν ο διορισμός στα 83 του για τα λατομεία του Λαυρίου που θα είχαν κλείσει. Εκτός από την ταινία  «Μάθε παιδί μου γράμματα» το 1981, προφητικό ήταν και το σενάριο της ταινίας «Τι έχουν να δουν τα μάτια μου» του 1984, που έδειχνε το πέταμα της αγροτικής παραγωγής στις χωματερές ελέω επιδοτήσεων από την ΕΟΚ.

Ιδιαίτερη περίπτωση ο Τσάκωνας, αναδείχθηκε μέσα στην αρπαχτή της βιντεοταινίας τη δεκαετία του ‘80, όταν ταινίες έκανε ο οποιοσδήποτε. Μόνο που ο Τσάκωνας δεν ήταν ο οποιοσδήποτε! Ήταν ένας άνθρωπος-ορχήστρα που κρατούσε όλη την ταινία μόνος, χωρίς ουσιαστικό σενάριο ή μια, υποτυπώδη έστω, πλοκή.

«Μπροστά σε αυτές τις σαχλαμάρες που βάζει η τηλεόραση, οι βιντεοταινίες είναι κορυφή. Όμως έκανα κι εγώ λάθη με κάποιες βιντεοταινίες χαμηλού επιπέδου. Όλοι κάναμε λάθη, οφείλω να το παραδεχτώ. Όμως υπήρξαν και θησαυροί μέσα σε αυτές. Τότε ήταν άλλες εποχές»…

Στα μικρά παραλειπόμενα της δουλειάς του, οφείλουμε να αναφέρουμε τον ρόλο του σεναριογράφου που κράτησε σε αρκετές ταινίες, όπως τις «Πόντιος είμαι, αλλά κάνω θεραπεία», «Μας τα 'παν κι άλλοι που την είχαν πιο μεγάλη», «Φαλακρός στόχος», «Η μεγάλη απόφραξη» και «Για μια χούφτα τούβλα». Ό,τι έγραψε, ήταν τα βιώματά του από τις τόσες δουλειές τεχνίτη που είχε κάνει, γι’ αυτό είχαν την ειλικρίνεια, την αυθεντικότητα και τον ανεπιτήδευτο ρεαλισμό του ανθρώπου της πιάτσας. Στις ταινίες του πρωταγωνιστούν εξάλλου πολλά υλικά της εποχής, όπως το λάδωμα, η ρεμούλα, η γραφειοκρατία και η τσαπατσουλιά, ως προέκταση λες της κοινωνίας.

Το πάθος μου ήταν πάντα η τεχνολογία. Να μάθω την τέχνη του μηχανικού και του ηλεκτρολόγου. Αν περάσει μία ημέρα που δεν κάνω κάποιο μερεμέτι είναι μία ημέρα άδεια. Αυτός είναι ο ψυχικός μου κόσμος. Τα εργαλεία μου είναι η ψυχή μου.

Όταν μάλιστα το ήθελε, άφηνε και μερικές συγκλονιστικές ερμηνείες κληρονομιά, όπως στα «Φτηνά Τσιγάρα» του Ρένου Χαραλαμπίδη εκείνον τον «Τέλη» του. Κυρίως όμως έκανε έναν λαό να χαμογελά αυθόρμητα και χωρίς τύψεις για το περιεχόμενο που παρακολουθούσε, καθώς οι ταινίες του ήταν πάντα αυτός ο ίδιος. Μια μεγάλη κωμική στόφα από αυτές που δεν βγαίνουν κάθε μέρα.

Από δαιμόνιος βιοπαλαιστής μέχρι επιθεωρητής Ξεφτέρης και από κυνηγός της φαλάκρας μέχρι... Πόντιος («Πόντιος είμαι αλλά κάνω θεραπεία»!), δεν είναι και πολλά αυτά που δεν έκανε ο Τσάκωνας στην οθόνη και τα έκανε μάλιστα μέσα στον ερασιτεχνισμό και το «τίποτα» της βιντεοκασέτας. Από την οποία διασώθηκε μόνο χάρη στην αμίμητη ικανότητά του να βγάζει γέλιο.

Διακρίθηκε ιδιαίτερα στο θέατρο, σε επιθεωρησιακούς ρόλους, που διακωμωδούσαν τα κόμματα εξουσίας της εποχής, το πανίσχυρο ΠΑΣΟΚ και τη Νέα Δημοκρατία. Για 8 χρόνια συμπρωταγωνίστησε και με τον Σωτήρη Μουστάκα με τον οποίο ανέπτυξε στενή φιλική σχέση. Γελούσαν στα παρασκήνια, γελούσαν και στη σκηνή, γελούσε και το κοινό που τους έβλεπε. Πολλές φορές και μόνο που τους έβλεπε.

Όπως αποκάλυψε ο ίδιος, ήταν σαν ψάρι έξω από τα νερά του όταν ανέβηκε για πρώτη φορά στο σανίδι: «Έτρεμα ολόκληρος. Και λέω στον Φώτη τον Μεταξόπουλο: ''Να φύγω!''. Ήταν από κάτω 2.500 χιλιάδες θεατές. Πρώτη σειρά, η Μελίνα Μερκούρη. Όλη η αστική τάξη, δημοσιογράφοι, κριτικοί. Πού να βγω να μιλήσω; Άκουγα τον όχλο από τις κουίντες και έλεγα ''να βγω να μιλήσω εγώ;''. Και μου λέει ο Φώτης: ''Τρελός είσαι ρε; Σε δέκα λεπτά πάμε έναρξη! Θα σε σπρώξω εγώ!''. Και μόλις βγαίνω στη σκηνή, γίνεται λαϊκό ξεσήκωμα! Eξέγερση!».

Από το 2004 η μοίρα τού έπαιξε άσχημο παιγνίδι. Τότε τραυματίστηκε σοβαρά, όταν ένα δέντρο έπεσε στο κεφάλι του, το 2010 έπαθε εγκεφαλικό και το 2014 διαγνώστηκε με καρκίνο στην ουροδόχο κύστη. Τον τελευταίο χρόνο της ζωής του δεν μπορούσε να περπατήσει πάνω από 15 λεπτά την ημέρα. Αντιμετώπισε με αξιοπρέπεια τη σοβαρή κατάσταση της υγείας του, έχοντας αποταμιεύσει τα αναγκαία χρήματα για τα γεράματά του, όπως είχε δηλώσει.

Ο ίδιος ήθελε να βγει στο σανίδι, παρά την κατάσταση της υγείας του, αλλά στο μυαλό του γυρόφερνε μια φράση που του είχε πει ο Νίκος Σταυρίδης: «Ποτέ μη ζητήσεις να παίξεις και να λένε "τον καημένο, πώς κατάντησε...". Δεν πρέπει να σε βλέπουν και να σε λυπούνται. Ο ηθοποιός εκπέμπει φως, λάμψη, γέλιο, κλάμα. Όχι μιζέρια».

Σε συνέντευξή του το 2013 εξομολογούνταν: «Θα ήθελα να παίξω για τελευταία φορά, να αντικρίσω τον κόσμο και να με χειροκροτήσει. Όμως πάνω από 15 λεπτά δεν μπορώ να είμαι όρθιος. Πονάω. Πονάω πάρα πολύ. Και όλα αυτά είναι απόρροια των εργασιών που έκανα όλα αυτά τα χρόνια. Έφτιαξα ένα σπίτι τετραώροφο μόνος μου. Όλα μα όλα τα έκανα εγώ. Κράτησα μερικά χρήματα για να έχω αξιοπρεπή γεράματα και βλέπω να μου τα παίρνει τώρα η Εφορία».

Όταν ρωτήθηκε στα στερνά του για την πορεία του στο καλλιτεχνικό στερέωμα, εκείνος είπε ξερά κοφτά ότι δεν θα επέλεγε την ηθοποιία αν είχε μια δεύτερη ευκαιρία στη ζωή. Και δεν χαριτολογούσε καθόλου: «Καλύτερα θα πέρναγα δουλεύοντας στο συνεργείο του ξαδέρφου μου», είπε με την αφοπλιστική ειλικρίνεια που απαντούσε πάντα.

«Δίπλα μου έχω τη γυναίκα μου, το παιδί μου. Τους έχω πει ότι αυτή είναι η πραγματικότητα, δεν λέω ψέματα. Σιγά σιγά το δέχονται, το συνειδητοποιούν ότι η ζωή έχει ένα τέλος. Πώς θα το κάνουμε τώρα δηλαδή;».

Ο Κώστας Τσάκωνας πέθανε στις 4 Νοεμβρίου 2015, σε ηλικία 72 ετών.

«Τον θάνατο δεν τον φοβάμαι καθόλου. Κάποια στιγμή θα φύγουμε από τη ζωή. Άλλωστε τον θάνατο και την Εφορία δεν τα αποφεύγεις»!

Ο Κώστας Τσάκωνας είχε παίξει σε πλήθος ταινιών:

«Λάβετε θέσεις» (1973)
«Τα χρώματα της ίριδος»» (1974) [αστυνομικός]
«Από που πάνε για τη χαβούζα» (1978)
«Βέγγος ο τρελλός καμικάζι» (1980)
«Θανάση σφίξε κι άλλο το ζωνάρι» (1980) [Νικόδημος (ή παραθυράκιας ή βρυκόλακας)]
«Μάθε παιδί μου γράμματα» (1981) [Δημοσθένης Παπαχριστόφορος]
«Τι έχουν να δουν τα μάτια μου» (1983) [Μήτσος Κουφοβασίλης]
«Χούλιγκανς (κάτω τα χέρια απ’ τα νιάτα!)» (1983) [νονός Γιώργου]
«Εθνική παπάδων» (1984) [ιερομόναχος]
«Θηλυκό θηριοτροφείο» (1984) [Θοδωρής]
«Ρόδα τσάντα & κοπάνα νο3» (1984) [Τιμόθεος]
«Ροκάκιας την ημέρα... το βράδυ καμαριέρα» (1984) [Ιορδάνης]
«Επαγγελματίας οπαδός» (1985) [Κώστας Τσακανίκας]
«Η γυναικάρα απ’ το Κιλκίς» (1985) [Νώντας Κακαλίδης]
«Ιππότης της λιγούρας» (1985) [Μπάμπης]
«Ο κυνηγός της χαμένης φαλάκρας» (1985) [Μπάμπης Ταλαίπωρος]
«Ο προφήτης με την πυρηνική κεφαλή» (1985) [Αδαμάντιος Τριχόπουλος]
«Πόντιος είμαι... αλλά κάνω θεραπεία» (1985) [Θωμάς Ρεζιλίκης / Κανάκης]
«Χωρίς μαλλί και γνώση...» (1985) [Ξεφτέρης]
«Άλλες τον προτιμούν γουλί» (1986) [Βάγγος «Ντέζι»]
«Επάγγελμα: Γυναίκα» (μια ζωή πατίνι)» (1986) [Αμάρανθος]
«Κερατάς και... δαρμένος» (1986) [Ιούλιος]
«Μάθε παιδί μου μπάσκετ» (1986) [Πολύκαρπος Δημητριάδης]
«Ο άνθρωπος από το Τσερνομπίλ» (1986) [Ζήσιμος]
«Ο παπα...μαφίας» (1986) [παπα-Κώστας / Ντάινος Πάρας / δον Μπενίτο]
«Οι Πόντιοι» (1986) [Γιαννίκος]
«Για μια χούφτα... τούβλα» (1987) [Αρίστος Αβράμογλου]
«Καθαρίζω για τη γυναίκα μου» (1987) [Ανδροκλής Καραβοριάς]
«Κλασική περίπτωση βλάβης» (1987)
«Λόρδαν ο βάρβαρος» (1987) [ταχυδακτυλουργός]
«Μας τάπαν κι άλλοι που την είχαν πιο μεγάλη» (1987) [Γρηγόρης Καρακατσίδας]
«Ο ψευδομάρτυρας» (1987) [Παντελής Χατζηκουτουβέας]
«Πόντιος είμαι ό,τι θέλω κάνω» (1987) [Πέτρος]
«Η μεγάλη απόφραξη (Το σκατόμουτρο)» (1988) [Τρύφωνας]
«Φαλακρός στόχος» (1988) [Βασίλης Μπρίλιος]
«Ο τοκογλύφος» (1989) [Κλεόβουλος]
«Ο φακίρης» (1989) [Κώστας («δόκτωρ Γιαχαβάγκας»)]
«Αθηναίοι» (1990) [ιδιοκτήτης γραφείου τελετών]
«Ο κόμης... Τσάκωνας» (1990) [Παναγής Τσάκωνας]
«Φτηνά τσιγάρα» (2000) [Τέλης]
«Η φούσκα» (2001) [αρχιεγκλωβισμένος]
«Magic hour» (2011)

Σεναριογράφος

«Πόντιος είμαι... αλλά κάνω θεραπεία» (1985)
«Μας τάπαν κι άλλοι που την είχαν πιο μεγάλη» (1987)
«Φαλακρός στόχος» (1988)

Πηγή: sansimera.gr, newsbeast.gr, mixanitouxronou.com.cy, iefimerida.gr