Μπέρτολτ Μπρεχτ - Ο κύκλος με την κιμωλία: Παρουσίαση του βιβλίου και Απόσπασμα

Ο Κύκλος με την Κιμωλία είναι προϊόν κυοφορίας του Μπρεχτ μεταξύ 1944-1945. Η πρώτη του μορφή ήταν θεατρική και ανεβάστηκε μαζί με τον Καλό Άνθρωπο του Σε Τσουάν, το 1948 της Μινεσότα.

Ο Κύκλος με την Κιμωλία απότοκο της Σολομώντιας πολυμηχανίας αφομοιώθηκε και δουλεύτηκε με τόση ικανότητα που ξεχνά κανείς την αφετηρία του. Εδώ ο ποιητής μας παραθέτει από τη μία τους κατεστημένους κώδικες συμπεριφοράς που απορρέουν απ’ την κοινή λογική και από την άλλη τη δυναμική του ενστίκτου σε μία αδυσώπητα ρεαλιστική σύγκρουση. Το ένστικτο θα βγει νικητής και θα διατρανώσει μία κοινότυπη αλήθεια: Τα κοινωνικά φαινόμενα, τα συμβόλαια (συν)ύπαρξης και τα μοντέλα δέσμευσης που συγκροτούν και συνέχουν τις ανθρώπινες ομάδες υποχωρούν και υποτάσσονται στην κρίση ενός δικαστή κατευθυνόμενου από το ένστικτό του. Δεν υπάρχει γι’ αυτόν το πολίτικαλ κορέκτ δικό “μου” ή δικό “σου”, αλλά η διαίσθηση ότι η γη καρποφορεί, όταν οι γεωργοί την αγαπούν και τη φροντίζουν, τα παιδιά μεγαλώνουν καλά όταν ζουν ανάμεσα σε ανθρώπους που τα αγαπούν και μια γυναίκα που μεγαλώνει με αγάπη ένα παιδί είναι προτιμότερη από τη φυσική του μητέρα όταν αυτή το μεγαλώνει χωρίς αγάπη. 

Μ’ άλλα λόγια, τα πράγματα πρέπει να δίνονται-ανήκουν σ’ αυτούς που τα χρησιμοποιούν με τον καλύτερο τρόπο.

Τον Ιούνιο του 1955 ο Μπρεχτ ευτύχησε να δει το έργο του και στο Διεθνές Φεστιβάλ του Παρισιού από το Μπερλίνερ Ανσάμπλ. Ένα χρόνο αργότερα, τον Αύγουστο του 1956 ο ποιητής μας από θρόμβωση της στεφανιαίας. 

Απόσπασμα

Με τα λόγια του, όλοι στο ακροατήριο κιτρίνισαν ανήσυχοι. Εξακολούθησε, βάζοντας στο λόγο του ακόμα και τα συμβαίνοντα των χωρικών που παίρνουν το γάλα των αθώων αγελάδων εμπορεύονται νοθευμένο με νερό. Είπε ακόμα και για το Δημοτικό Συμβούλιο της πολιτείας που φορολογεί αβάσταχτα τα αγροτικά προϊόντα. Τέλος ανακοίνωσε πως η κατάθεση των μαρτύρων ολοκληρώθηκε αλλά δεν είχε προκύψει τίποτα ουσιαστικό.
 Έκανε μια ατελείωτη παύση κι άφησε το βλέμμα του να πλανιέται ολόγυρα μηχανικά, σαν να περίμενε από κάποια μεριά κάτι να προταθεί που να μπορούσε να δώσει την κατάληξη μιας απόφασης. Οι άνθρωποι έδειχναν σαστισμένοι και κάποιοι είχαν τεντώσει ενοχλητικά τους λαιμούς τους για να καταφέρνουν να βλέπουν την έκφραση του δικαστή. Στην αίθουσα απλωνόταν μια εφιαλτική σιγή, μονάχα απ’ τον δρόμο ακούγονταν ο συρτός θόρυβος του συγκεντρωμένου πλήθους.

Ο δικαστής έλαβε πάλι τον λόγο θεατρικά αναστενάζοντας.
- Εξακριβωμένο δεν είναι για το ποια είναι η αληθινή μάνα. Κρίμα για το παιδί. Έχουμε συχνά ακούσει πατεράδες να αρνούνται την πατρότητα, τέτοιοι παλιάνθρωποι... αλλά εδώ έχουμε μια εξαιρετική υπόθεση δύο γυναικών, που η κάθε μια ισχυρίζεται πως είναι η φυσική μητέρα του ίδιου του παιδιού. Το δικαστήριο άκουσε τόσο όσο έπρεπε για να συμπεράνει. Δηλαδή άκουσε την κάθε μια τους από πέντε λεπτά και είναι πεπεισμένο πως και οι δύο ψεύδονται. Ωστόσο, τώρα απαιτείται να σκεφτούμε και το παιδί που χρειάζεται μια μάνα. Πρέπει λοιπόν να εξακριβωθεί χωρίς ανούσιες φλυαρίες ποια είναι η πραγματική μητέρα. 

Πηγή: Μπέρτολτ Μπρεχτ, Ο Κύκλος με την Κιμωλία, Εκδόσεις Κοροντζή