Βιργίλιος

«Είσαι λοιπόν ο ξακουστός Βιργίλιος, / πηγή που ποταμό αναβράει το λόγο; / με θώρι ντροπαλό τού απηλογιέμαι. / Ω φως των άλλων βάρδων και καμάρι, / θυμήσου τη μακριά σπουδή, με πόση / μεγάλη αγάπη το έργο σου ερευνούσα! / Εσύ ‘σαι κι ο ποιητής κι ο δάσκαλός μου /, εσύ ‘σαι ο μόνος οδηγός που επήρα / στην όμορφη γραφή που ετίμησέ με!». Με αυτά τα λόγια ο Δάντης απευθύνεται στον δάσκαλο και οδηγό του Βιργίλιο καθώς τον συναντά σκιά στον δρόμο του και τον εξορκίζει, στον θεό που δεν γνώρισε o ίδιος, να του γίνει οδηγός: «την πόρτα ν’ αξιωθώ να δω του Πέτρου / και τις ψυχές που τόσο λες θλιμμένες». (Θεία κωμωδία, Η Κόλαση, Α, μτφρ. Ν. Καζαντζάκης).

Τα πρώτα χρόνια

Ο Πόπλιος Βιργίλιος Μάρων (Publius Vergilius Maro, 15 Οκτωβρίου 70 π.Χ. - 21 Σεπτεμβρίου 19 π.Χ.), ο οποίος αποκαλείται συνήθως Βιργίλιος, ήταν αρχαίος Ρωμαίος ποιητής της περιόδου του Οκταβιανού Αύγουστου. Το σημαντικότερο ίσως έργο του, η Αινειάδα, θεωρείται το σπουδαιότερο έπος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Γεννήθηκε στο χωριό Andes (σημερινό Βιρτζίλιο (Virgilio)), κοντά στην πόλη Μάντοβα της βόρειας Ιταλίας. Οι γονείς του ήταν ταπεινής καταγωγής, χωρικοί, ωστόσο φρόντισαν να λάβει την καλύτερη δυνατή μόρφωση. Μέχρι την ηλικία των δεκαέξι ετών εκπαιδεύεται στην Κρεμόνα και αργότερα στέλνεται στο Μιλάνο για ευρύτερες σπουδές. Την εποχή αυτή δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ελληνική και λατινική φιλολογία.

Σε ηλικία 18 ετών βρίσκεται στη Ρώμη όπου σκόπευε αρχικά να σπουδάσει ρητορική, ιατρική και αστρονομία. Σύντομα το ενδιαφέρον του επικεντρώνεται στη φιλοσοφία και για τον λόγο αυτό επισκέπτεται τη Νάπολη όπου γίνεται μαθητής του επικούρειου φιλοσόφου Σείρωνα. Παράλληλα διδάσκεται και ελληνικά. Την ίδια εποχή ο Βιργίλιος ξεκινά να γράφει τα πρώτα του ποιήματα και σταδιακά αφοσιώνεται ολοένα και περισσότερο στην ποίηση.

Επιστρέφοντας στη Ρώμη, ο Βιργίλιος συνδέεται φιλικά με τον Μαικήνα (Gaius Maecenas), πλούσιο Ρωμαίο, ευεργέτη των καλλιτεχνών και υπεύθυνο για την πολιτιστική προπαγάνδα υπέρ του νέου, αυτοκρατορικού καθεστώτος του Οκταβιανού. Από το 39 π.Χ. ο Βιργίλιος ανήκε στον κύκλο ποιητών του Μαικήνα και διατηρούσε φιλικές σχέσεις με τον Αύγουστο.

Τα έργα του

Στα σημαντικότερα πρώιμα έργα του Βιργίλιου, ανήκουν οι Εκλογές (Eclogae), μια συλλογή δέκα βουκολικών, αυτόνομων ποιημάτων (γραμμένα την περίοδο 42-39 π.Χ.), που έχουν ως θέμα κομμάτια της ζωής των βοσκών και είναι το πρώτο έργο του ποιητή. Κάποια από τα ποιήματα έχουν να κάνουν με τη ζωή των ποιμένων στη φύση, το τραγούδι και κατά κύριο λόγο με τον έρωτα, ενώ βλέπουμε και το ομοφυλοφιλικό στοιχείο να είναι εμφανές σε αυτά τα ποιήματα του Βιργιλίου. Γενικότερα, το έργο του αυτό, δείχνει την επιρροή που έχει δεχτεί από τον Έλληνα βουκολικό ποιητή Θεόκριτο.

Μετά την ολοκλήρωση των Εκλογών, στο διάστημα 39-29 π.Χ., έγραψε τα Γεωργικά (Georgica), ένα αγροτικό ποίημα συνολικά τεσσάρων τόμων, αφιερωμένο στον Μαικήνα. Τα «Γεωργικά» του Βιργιλίου, όπως είναι προφανές, περιέχουν ποιήματα που αφορούν τη γεωργία και όχι μόνο. Πιο συγκεκριμένα,η συλλογή εντάσσεται στα διδακτικά ποιήματα. Κύρια θέματα τους είναι η καλλιέργεια, η δενδροκομία, η κτηνοτροφία, ενώ παράλληλα δίνονται και συμβουλές για να μπορεί να τα βγάλει πέρα ο άνθρωπος με τα αδάμαστα και απρόβλεπτα στοιχεία της φύσης. Μέσα από αυτά τα ποιήματα γίνεται φανερή η αγάπη του Βιργιλίου για τη φύση, το περιβάλλον, τα ζώα και κυρίως την αγροτική ζωή, δείχνοντας ωστόσο ότι δεν είχε άγνοια των δυσκολιών που συνοδεύουν τα παραπάνω, όπως οι καιρικές συνθήκες, τα έντομα και τα ζιζάνια. Και σε αυτό το έργο υπάρχει επίδραση της αρχαίας ελληνικής ποίησης. Εδώ, κατά κύριο λόγο αντλούνται στοιχεία έμπνευσης από τους Έλληνες ποιητές Ησίοδο και το έργο του «Έργα και Ημέραι» και από τον Άρατο τον Κώο, αλλά και από δύο λατίνους, τον Κάτωνα και τον Ουάρρωνα.

Του καταλογίζεται και μια ακόμη συλλογή που αμφισβητείται η γνησιότητά της, το «Appendix Vergiliana». Οι μελετητές καταλήγουν μέσα από ποικίλα συμπεράσματα σχετικά με τον τρόπο γραφής, το ύφος, τη γλώσσα και τις χρονολογίες συγγραφής των ποιημάτων, πως δεν ανήκει στην πατρότητα του Βιργιλίου. Ωστόσο υπάρχουν κάποια ποιήματα στη συλλογή αυτή, που θα μπορούσαν να θεωρηθούν έργα της πρώιμης εποχής συγγραφής του ποιητή. Τα είδη των ποιημάτων είναι επύλια, ελεγείες, εξάμετροι καθώς και συλλογές με ποιήματα διάφορων μέτρων και η θεματολογία περιέχει στοιχεία βουκολικής ποίησης, ποιητικής και έρωτα.

Το έργο που ξεχώρισε μεταξύ άλλων, από τον Βιργίλιο, είναι η «Αινειάδα». Πρόκειται για ένα λατινικό έπος, έκτασης 12 βιβλίων, για το οποίο χρειάστηκε τουλάχιστον δέκα χρόνια συγγραφής χωρίς να ολοκληρωθεί και είναι ίσως ένα από τα σημαντικότερα έργα της λατινικής ποίησης. Ο Βιργίλιος επιλέγει να μοιράσει το θέμα στα βιβλία κατά μια αντίστροφη αναλογία προς την «Ιλιάδα» και την «Οδύσσεια» του Ομήρου. Στα πρώτα έξι βιβλία περιγράφεται ο νόστος και οι περιπέτειες του πρωταγωνιστή Αινεία, κατά την επιστροφή του από την Τροία προς την πατρίδα του, την Ιταλία και στα άλλα έξι εξιστορείται ο πόλεμος μεταξύ των Τρώων και των Λατίνων. Συνδυάζοντας στοιχεία από πολλούς μύθους και ιστορίες, ο Βιργίλιος δημιούργησε ένα πρωτότυπο έργο για ρωμαϊκά δεδομένα της εποχής και έχτισε έναν νέο μύθο για την ίδρυση της ιστορικής αυτής πόλης από τον Αινεία. Είναι ένα έργο που γράφτηκε κατά παραγγελία από τον Οκταβιανό Αύγουστο, ο οποίος το προώθησε και ως εθνικό έπος. Επίσης, χωρίς τον Αύγουστο δεν θα γνώριζε κανείς για αυτό το έργο, καθώς ήταν αίτημα του Βιργιλίου στη διαθήκη του να μην δημοσιευθεί ημιτελές το έπος αυτό. Το αίτημα όμως αυτό, παραβλέφθηκε δικαίως από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα και έτσι ήρθε στην επιφάνεια το αξιέπαινο αυτό έργο. Πρότυπα του έργου αυτού δεν θα μπορούσαν παρά να είναι τα Ομηρικά Έπη.

Το τέλος του

Ο Βιργίλιος πέθανε το έτος 19 π.Χ. ενώ επισκεπτόταν την Ελλάδα. Κατά την επίσκεψή του στα Μέγαρα αρρώστησε από ελονοσία και πέθανε, ενώ επέστρεφε στη Νάπολη, στο σημερινό Μπρίντιζι. Στη διαθήκη του Βιργίλιου υπήρχε εντολή να μη δημοσιευτεί η ανολοκλήρωτη Αινειάδα, ωστόσο ο Οκταβιανός Αύγουστος διέταξε τη δημοσίευσή της με ελάχιστες παρεμβάσεις, αναγνωρίζοντας τη μεγάλη αξία του έργου.

Ο Βιργίλιος, που ξεκίνησε την πορεία του από την επαρχία της Ιταλίας κατάφερε με την προσωπικότητα και την προσπάθειά του να διαφοροποιηθεί στον χώρο της ποίησης και να εξελίξει το ταλέντο του. Οι πολύπλευρες σπουδές του συνέβαλαν στο να δημιουργήσει ένα έργο αξιομνημόνευτο και καινοτόμο για τα δεδομένα της ρωμαϊκής ποίησης, με την «Αινειάδα», που χαρακτηρίστηκε ουκ ολίγες φορές εθνικό έπος της Ρώμης.

Πηγή: wikipedia, maxmag.gr